Zimbabwaanse wijk en architect leren van elkaar

Van Ommeren loopt door de straten van de buitenwijk Chikanga als hij ineens door een wildvreemde metselaar bij zijn arm wordt gegrepen. De man sleurt Van Ommeren meters met zich mee. Kwaad in het zin heeft de metselaar niet. Hij wil enkel en alleen aan zijn familie laten zien wie die blanke architect toch is die hem zoveel metselwerk heeft bezorgd. Van Ommeren diept de smakelijke anekdote graag op uit zijn geheugen. “Van de trots en de passie die ik daar gezien heb, kunnen wij nog een hoop leren”, vertelt hij.

Gemeenschapscentrum voor Chikanga

Mutare, de vierde stad van Zimbabwe, heeft een stedenband met Haarlem. Als geboren Haarlemmer raakt Van Ommeren verzeild in het project Chikanga Community Centre. De buitenwijk Chikanga heeft als grote wens een gemeenschapscentrum, dat voor iedereen iets te bieden heeft. De architect ontwerpt een plan voor een bijzonder gebouw, waarin een huiswerkruimte, bibliotheek, gemeenteloket en activiteitenruimte zijn gevestigd. “Zulke gebouwtjes zijn daar ontzettend belangrijk, vooral het sociale aspect ervan. De mensen doen daar heel veel samen. Kinderen maken huiswerk, ouders volgen er danslessen”, legt Van Ommeren uit.

Bestaande middelen anders gebruiken

Lokale aannemers en metselaars leren van de westerse expertise. De architect stuurt vooral aan op gebruikseisen en randvoorwaarden, terwijl lokale bouwers bekende materialen als uitgangspunt nemen. “Ik heb ze bijvoorbeeld verteld over de verschillende manieren van metselen. Dat je als metselaar herkenbaar kunt metselen met een eigen handelsmerk. Bestaande middelen op een andere manier gebruiken, dat is wel degelijk iets wat ze geleerd hebben”, legt Van Ommeren uit. Centraal in het ontwerp staat de ‘weaverbird’, een vogel die veel voorkomt in Zimbabwe. “Het beestje maakt gebruik van dezelfde materialen als andere vogels, maar past deze op een heel andere manier toe. Dat was ook mijn doelstelling met het gemeenschapscentrum.”

Leren van bijzondere airco

Anderzijds profiteert de architect van de kennisuitwisseling. Zo maakt hij in zijn ontwerp gebruik van een bijzondere airconditioning, die in Zimbabwe vaak wordt toegepast. Deze airconditioning werkt aan de hand van een dubbel plafond. Door de zon opgewarmde lucht veroorzaakt tussen de twee plafondlagen een luchtstroom. Het ontstane drukverschil zorgt ervoor dat de ruimtes op een natuurlijke wijze worden geventileerd. “Het is een passieve airconditioning, die in feite werkt op basis van zonne-energie”, legt Van Ommeren.

Het meest leerde Van Ommeren uiteindelijk van de weerbarstige praktijk. Waar de voorbereidingen van het project bijna vijf jaar in beslag namen, daar waren de officiële zaken binnen een week geregeld. “In één week tijd werd het bouwkavel aangewezen, de bestemming gewijzigd, de aannemer geselecteerd en gestart met de bouw”, aldus Van Ommeren. Lachend: “Daar kunnen wij ook nog wel iets van leren.”

Meer informatie: www.vo-a.nl