GALA-monitor: vooruitgang en uitdagingen

De openbare ruimte speelt een steeds belangrijkere rol in het bevorderen van gezondheid en welzijn. Een gezonde leefomgeving begint bij een openbare ruimte die uitnodigt tot bewegen, ontmoeten en ontspannen. Dat blijkt uit de nieuwste GALA-monitor van het RIVM, waarin gemeenten rapporteren over de voortgang.

In 81 procent van de gemeenten is de afdeling openbare ruimte actief betrokken bij het gezondheidsbeleid. Vooral in kwetsbare wijken wordt extra ingezet op vergroening (89%) en beweegvriendelijke inrichting (52%). Denk aan bredere stoepen, bankjes in de schaduw of autoluwe straten die uitnodigen tot bewegen en ontmoeting. Vaak combineren ze hiervoor GALA-gelden met andere budgetten, zoals die voor het beheer van de openbare ruimte. Een goed voorbeeld zijn dementievriendelijke wandelroutes, gefinancierd vanuit zowel SPUK-gelden (specifieke uitkering preventie), als het beheerbudget van de openbare ruimte.

Gezondheidskennis

Volgens de monitor past 82 procent van de gemeenten gezondheidskennis toe bij ruimtelijke keuzes. De GGD is daarbij de belangrijkste kennispartner. Toch blijkt dat vooral kleinere gemeenten moeite hebben met het integreren van gezondheid in ruimtelijke plannen, onder andere door gebrek aan capaciteit en bestuurlijk draagvlak.

De openbare ruimte speelt ook een rol in het beschermen van inwoners tegen klimaatgerelateerde gezondheidsrisico’s. Zo heeft 84 procent van de gemeenten maatregelen genomen tegen hitte en UV-straling, bijvoorbeeld door meer schaduwrijke plekken en vergroening. Een derde van de gemeenten beschikt inmiddels over een lokaal hitteplan.

Lees ook: Slim in de schaduw: buiten sporten en spelen in een veranderend klimaat

Schone Lucht Akkoord

Ook mobiliteit en luchtkwaliteit zijn belangrijke thema’s. 122 gemeenten zijn aangesloten bij het Schone Lucht Akkoord. Toch blijft de samenwerking tussen gezondheidsbeleid en mobiliteitsafdelingen beperkt: slechts 30 procent van de gemeenten werkt hier actief aan.

Hoewel er nieuwe overlegstructuren ontstaan tussen het fysieke en sociale domein, blijft integrale samenwerking een uitdaging. Gemeenten geven aan behoefte te hebben aan praktische handvatten, structurele financiering en inspirerende voorbeelden om gezondheid écht te verankeren in ruimtelijk beleid.

Lees hier het rapport: GALA-monitor 2025 - Van ambitie naar actie 

Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Bron: Biind 
Foto: Shutterstock