Een lieve stad: zorgen voor elkaar in een superdiverse wijk

woensdag 17 juni 2020
timer 3 min
Er staat steeds meer druk op buurten in de grote steden. In een aantal wijken wonen steeds meer kwetsbare burgers en samen leven is daar niet makkelijk. Monique Kremer, bijzonder hoogleraar actief burgerschap aan de UvA, vraagt zich af hoe 'de alledaagse attentheid' kan worden gestimuleerd.

Monique Kremer verwijst naar het thema 'lieve stad’ van Eberhard van der Laan. Hoe creëer je zo'n stad, zoals de in 2017 overleden oud-burgemeester van Amsterdam dat wilde? Ze constateert dat de alledaagse attentheid in de superdiverse stad steeds meer onder druk komt te staan. De 'superdiversiteit' van grote stadswijken neemt toe en dat zet de sociale cohesie onder druk.


Toch signaleert ze veel bereidheid om attent te zijn. "Sinds de coronacrisis blijkt dat er meer bereidheid is om iets voor een ander te doen. Ook mensen met een migratieachtergrond doen graag iets voor de buurt. Daarbij gaat het om kleine dingen, zoals kleine hand- en spandiensten. De bereidheid is er wel, maar toch gebeurt het niet altijd."

Alledaagse attentheid

Een kwetsbare wijk heeft te maken met een opeenstapeling van ongeletterdheid, armoede en andere problemen. In hoeverre in zo’n omgeving nog kansen zijn voor ‘alledaagse attentheid’ bestudeerde ze in een onderzoek in Overtoomse Veld (‘Alledaagse attentheid in een superdiverse wijk’, 2019). Kremer vraagt zich af in hoeverre de attentheid onder druk staat door de coronacrisis. Solidariteit en social distancing lijken een lastige combinatie. Maakt anderhalve meter afstand moeten houden hallo zeggen lastiger? Hoe lang houden mensen het dan vol attent te blijven?


Uit het onderzoek bleek dat alledaagse attentheid niet hetzelfde is als verplichte onderlinge zorg. Mensen hebben behoefte aan contact, maar komen niet achter elkaars voordeur. Tegelijk blijken portieken belangrijke openbare plekken voor ontmoeting. Ook een patatzaak en de kringloopwinkel blijken ‘attente plekken’ te zijn. Cafetaria Ali Patat is een goed voorbeeld van een ‘attente plek’. "Ali gaat niet alleen in gesprek met een persoon, maar met de hele zaak en benadert iedereen als Amsterdammer. Daarbij onderhoudt hij een boekenplankje met boeken over Amsterdam en put daar veel gespreksstof uit. Ali Patat is een attente plek."


Voor het creëren van attente plekken zijn tijdens de coronacrisis belangrijk:

  • Fysieke laagdrempeligheid om mensen contact te kunnen laten leggen
  • Wijkcentra zouden weer open moeten gaan. Restaurants en cafés gaan inmiddels open, maar niet iedereen kan zich veroorloven daar naartoe te gaan.
  • Personeel moet contact stimuleren. Bijvoorbeeld in de kringloopwinkel is dat degene die achter de toonbank staat. Iemand als Ali Patat gaat in gesprek, terwijl anderen dat niet doen.

Oog voor elkaar

Alledaagse attentheid gaat over grenzen van opleiding en migratieachtergrond heen, concludeert Kremer. Er moet een vorm van menging bestaan, maar ook heterogeniteit is van belang. Attentheid dient ook in de gebouwde omgeving gefaciliteerd te worden door bijvoorbeeld bankjes. Er is een centraal punt nodig voor zorgbehoevenden in de wijk.


Ook de commerciële infrastructuur is belangrijk, zoals cafés en koffiecorners in de supermarkt. Er zou meer samengewerkt moeten worden tussen welzijnswerk en de commerciële sector. Hoewel de gevolgen van de anderhalvemetermaatschappij niet geheel duidelijk zijn, lijken mensen meer oog voor elkaar te hebben. De grote vraag is nu hoe we dat kunnen vasthouden.


Auteur: Martin Zuithof

Reactie toevoegen

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Een lieve stad: zorgen voor elkaar in een superdiverse wijk

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Nieuw platform en magazine: Ruimte voor Bewegen

12 mei om 07:30 uurtimer3 min

Nederland beweegt nog veel te weinig en daarom groeit de roep om de openbare ruimte beweegvriendelijker te…

Lees verder »
descriptionArtikel

Blue Zone Festival Score: ranglijst ideale leefomgeving

9 mei om 07:30 uurtimer10 min

Welke buurt, wijk of regio in Nederland vormt de ideale leefomgeving om gezond ouder te worden? De nieuwe Blue…

Lees verder »
descriptionArtikel

Architect van de stedelijke rafelrandjes

8 mei om 07:30 uurtimer15 min

Pal naast een kale bouwplaats langs een van de allerlaatste rafelrandjes binnen de Amsterdamse ring werkt…

Lees verder »
descriptionArtikel

De menselijke maat als uitgangspunt in de stad van morgen

6 mei om 07:30 uurtimer4 min

De Amerikaans-Canadese publicist en stadsactivist Jane Jacobs zette zich in de jaren zestig in voor levendige,…

Lees verder »
descriptionArtikel

Dorps bouwen: draagvermogen en daadvermogen

22 apr om 07:30 uurtimer7 min

In zijn column voor Stedebouw & Architectuur schrijft Harrie van Helmond over hoogwaardige,…

Lees verder »
descriptionArtikel

Excursie: radicale herinrichting stadscentrum Tilburg

11 apr om 08:30 uurtimer3 min

De binnenstad van Tilburg heeft in korte tijd een metamorfose ondergaan. Ontdek nu de gemaakte keuzes rond de…

Lees verder »
descriptionArtikel

Essays over leefomgevingen van morgen met ‘Ode aan de stoep’

9 apr om 07:30 uur

Hoe zorgen we ervoor dat de fysieke leefomgeving goed is ingericht voor het versterken van gemeenschappen om zo…

Lees verder »
descriptionArtikel

Wat maakt de straat rechtvaardig?

2 apr om 07:30 uur

De Rechtvaardige Straat, een initiatief van The Lab of Thought, richt zich op een eerlijke verdeling van de…

Lees verder »