Bouwen voor een groene toekomst: horizon verleggen naar 2060

De doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn is voor de gebouwde omgeving in Nederland realistisch niet haalbaar, aldus het EIB. Met investeringen in de orde van € 375 miljard (waarvan € 225 miljard verliesgevend) zou deze doelstelling financieel nog mogelijk zijn, maar de vereiste arbeidscapaciteit laat zich niet organiseren. Er is geen geloofwaardig pad voor de arbeidscapaciteit te schetsen dat hiertoe leidt. Dit geldt in nog sterkere mate voor doelen die al in 2040 tot een (bijna) klimaatneutrale gebouwde omgeving moeten leiden. Dit alles is te lezen in de studie Klimaatambities in de gebouwde omgeving.

€ 375 miljard

Om tot een klimaatneutrale gebouwde omgeving te komen zullen 7 miljoen woningen en 480 miljoen vierkante meter aan overige gebouwen van het aardgas moeten worden gehaald. Dit vergt € 375 miljard aan investeringen, waarvan € 225 miljard naar schatting onrendabel is. Dit is een immense opgave, maar binnen een periode van 27 jaar niet onmogelijk.

Met de verduurzaming van de gebouwde omgeving zijn op dit moment bijna 60.000 voltijdbanen gemoeid. Om in 2050 klimaatneutraal te zijn, zijn in dat jaar ruim 150.000 voltijdbanen nodig. Het is niet duidelijk waar deze enorme extra arbeidscapaciteit vandaan moet komen. De instroom in de technische opleidingen neemt eerder af dan toe en een enorme opschaling van buitenlandse arbeidskrachten ligt ook niet voor de hand, als bedacht wordt dat dezelfde vakkrachten ook voor de energietransitie elders in Europa hard nodig zijn.

2040

Tussendoelen voor 2040, zoals het voornemen om dan al 90% CO2- reductie te realiseren of zelfs volledig klimaatneutraal te zijn, staan nog veel verder af van de realiteit. Het omgekeerde geldt ook: als de horizon kan worden verlegd naar 2060 of enkele jaren eerder, ontstaat er een veel realistischer pad voor de vereiste arbeidscapaciteit.

Een andere belangrijke kwestie die pleit tegen het extreem opschalen in de tijd, is het voorkomen van het instorten van de werkgelegenheid na het bereiken van het doel. Dan resteert een vervangings- en onderhoudsmarkt met een bijbehorende arbeidscapaciteit van ongeveer 50.000 voltijdbanen, zodat in 2051 ineens 100.000 arbeidskrachten overbodig zouden worden.

Klimaatdoelen haalbaar?

Recent is een studie uitgekomen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), waarin wordt gesteld dat het doel ‘klimaatneutraal voor 2050’ haalbaar wordt geacht, al geldt dit niet voor ‘volledig fossielvrij’. Uit nadere bestudering van de rapporten blijkt echter dat het PBL bij de haalbaarheid alleen heeft gekeken naar de technologische en geofysische haalbaarheid. Het PBL geeft zelf aan dat niet is gekeken naar de economische, maatschappelijke en institutionele haalbaarheid. Hieronder valt uiteraard ook de vereiste arbeidscapaciteit die in de studie van het EIB is bekeken. (Redactie: ondertussen concludeert het PBL deze week verder, dat de huidige klimaatrisico’s nu al grote impact hebben op ons dagelijks leven. Naar verwachting zullen deze risico’s in de toekomst alleen maar groter worden.)

Compensatie bieden

Het nemen van meer tijd om te komen tot CO2-neutraliteit in de gebouwde omgeving, zal realisatie van het doel om in 2050 een CO2-neutrale samenleving te hebben moeilijk maken. Weliswaar kunnen negatieve emissies elders in de samenleving in theorie compensatie bieden, zoals CO2-opslag, maar deze zullen al stevig moeten worden ingezet voor de industrie en landbouw. Wel is er nog ruimte voor flankerend beleid, zoals herbebossing, maar dit zal naar verwachting geen volledige compensatie bieden. Men kan betogen dat de urgentie van het aanpakken van klimaatproblemen is toegenomen en dat internationale afspraken en rechterlijke uitspraken zich verzetten tegen een langere transitieperiode, maar het moet fysiek ook kunnen.

Met een pad voor de gebouwde omgeving dat bijvoorbeeld richting 2060 naar klimaatneutraliteit leidt, zouden Nederland en Europa ook nog altijd tot de koplopers in de wereld behoren. Als het om de opwarming van de aarde gaat, ligt de sleutel in Azië, dat inmiddels goed is voor 60% van de wereldwijde emissies. De Europese Unie is verantwoordelijk voor ruim 6% van de emissies en dit aandeel zal in ieder scenario verder gaan dalen.

Bron: EIB
Foto: Shutterstock