Pauzelandschap in de wacht
Tussendoor in Almelo
Kris Oosting van Stadmaker vertelt hoe het “Tussendoor” project de afgelopen twee jaar gelopen is. Uitgangspunt van Tussendoor is dat lege plekken opgevat worden als vrije ruimte voor de stad. Als kwartiermaker is hij aan de slag gegaan met diverse projecten en activiteiten, die met elkaar gemeen hebben dat:
- (a) de plekken zelf weer ontdekt worden door de omwonenden,
- (b) tijdelijkheid strategisch ingezet wordt,
- (c) cultuur en culturele activiteiten nadrukkelijk een podium krijgen, en als laatste
- (d) verrommeling en verloedering actief wordt tegen gegaan.
Oosting deelt zijn bevindingen over eigenaarschap als drempel. Want niet alleen zijn grondeigenaren of vastgoedeigenaren huiverig voor tijdelijk gebruik vanwege kwesties als schade en aansprakelijkheid (zie hierover ook de publicatie Regel die Burgerinitiatieven, ook digitaal te downloaden). Ook blijkt er onvoldoende eigenaarschap te zijn bij de mensen die rond de lege plek in Almelo wonen. Dat laatste heeft twee aspecten: het gaat om aangeven wat er gedaan kan worden met zo’n tijdelijk terrein of gebouw en om er zelf ook actief aan mee te werken. Daar is nog veel verbetering mogelijk, denkt Oosting.
De War in Amersfoort
Kenmerkend voor de aanpak van Tussendoor is dat tijdelijkheid stiekem al de voorbode lijkt te zijn voor de definitieve herbestemde periode. Want je krijgt het gevoel dat het tijdelijk gebruik van de Acacia school het liefst vandaag nog eindigt, als er een nieuwe vaste gebruiker opduikt. Zo beschouwt is tijdelijk gebruik onzeker, onduidelijk en onredelijk. Alsof je kinderen het schoolplein opstuurt voor hun speelkwartier, dat meteen ophoudt als er een leraar gevonden is die weer les geeft.
Dat staat eigen investeringen behoorlijk in de weg, zo vertelt Harmen Zijp van de War, een grass-root initiatief in een oude fabriek in Amersfoort. Hij en zijn mede-initiatiefnemers werken al meer dan twaalf jaar met een tijdelijke overeenkomst en als zij vooraf hadden geweten dat die periode meer dan tien jaar zou zijn, hadden zij meer en uitgebreider werk kunnen leveren. De War is bijzonder vanwege de compleet out-of-the-box benadering, met een FabLab zonder universiteitssteun, een eigen Universiteit omdat Amersfoort die wel kan gebruiken, praktische initiatieven zoals het Repaircafe, diverse onderzoekslijnen en heel veel kennis delen.
Tegelijkertijd denkt Zijp aan de toekomst, want wat zou het mooi zijn om het terrein te herontwikkelen en zo een echte organische boost te geven aan de ontwikkeling van de stad. De kansen ziet hij in de deeleconomie, de kracht en talenten van mensen, de behoefte aan een bijzondere plek. Zijn knelpunten zijn daarbij de boekwaarde, de bestemming, de verontreinigde gronden en zo meer.
Functie, Productie en Tijdelijkheid als Norm
Beide voorbeelden, in Almelo en Amersfoort, laten zien dat tijdelijk gebruik hier nog verder doordacht moet worden. Want woningcorporatie Beter Wonen, die eigenaar is van de Acacia school, zoekt vooral naar een aanvullende functie die de positie van de wijk en hun huurders ondersteunt. De echte vragen zijn volgens mij:
- (a) wat de betekenis van het gebouw en terrein voor de lokale samenleving is,
- (b) hoe het geheel niet alleen bekostigd kan worden, maar ook hoe de school en de omgeving als productie-eenheid weg gezet kan worden, en:
- (c) hoe de tijdelijkheid als een vaste periode bepaald kan worden, zodat er ruimte komt voor eigen investeringen.
Anders blijft zo’n mooi tijdelijk initiatief vooral een aardigheidje in de stedelijke ontwikkeling. Dan staat zo’n pauzelandschapinitiatief gewoon in de wacht.
Philipshal in Sittard
De Philips fabriekshal in Sittard-Geleen die Leo en Leny dolgraag willen gaan exploiteren heeft met dezelfde vragen te maken. Ofwel, wat betekent de hal en het terrein voor de bewoners en ondernemers van Sittard-Geleen? Wat is er mogelijk om geld te verdienen aan het gebouw, bijvoorbeeld omdat de lichtstraat perfect op het noorden ligt en de dichte dakdelen daarmee ideaal zijn voor zonnepanelen? Wil de huidige eigenaar een afgebakende periode afspreken om zo’n tijdelijk project een kans geven?
Een fijne zoektocht dus, voor L2 Ateliers en voor de trekkers in Almelo en Amersfoort. Gelukkig is er veel mogelijk gemaakt in wet- en regelgeving, dat met goede argumenten ook opgepakt kan worden door gemeenten en eigenaren. Joost Okkema, Maarten Bosman en ik gaan er mee aan de slag. Ondertussen organiseren de kunstenaars ieder voorjaar weer het internationale art-event Kunzfetti in de hal. Zien is beleven, zou ik zeggen.
Oorspronkelijk geplaatst: 18 februari 2014, www.markverhijde.nl

Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Groots denken en grote plannen vergen stevig leiderschap
7 jul om 07:30 uur 12 minGebiedsontwikkeling vraagt naast het maken van stedenbouwkundige plannen om diverse vormen van samenwerking,…
Oud-minister Sybilla Dekker: ‘Begrijp hoe besturen werkt’
30 jun om 07:30 uur 13 minJarenlang stopte het Rijk de ruimtelijke ordening onder de zoden. Tot verdriet van Sybilla Dekker, voormalig…
Gezonde en duurzame scholen: wie wordt de Smaakmaker 2025?
27 jun om 09:30 uur 3 minOp woensdag 5 november 2025 vindt de vijfde editie van het Duurzame & Gezonde Scholen Congres plaats. Een…
Modernisering onderwijsvastgoed moet radicaal anders
26 jun om 07:30 uurDe nood tot vernieuwing van onderwijshuisvesting is hoog. Te veel schoolgebouwen zijn gedateerd en ongezond.…
Bewoners maken de buurt
25 jun om 07:30 uur 6 minDe Amsterdamse Rekenkamer waarschuwde dit voorjaar voor onleefbare en onveilige nieuwbouwwijken. In een column…
Nieuwe inspiratie voor toekomst en inrichting van Nederland
23 jun om 09:30 uur 14 minVanuit haar studie en werk ontwikkelde Mare de Wit niet alleen een scherpe focus op het thema water, maar ook…
De MPG in relatie tot groot en groots wonen
18 jun om 07:30 uur 10 minDe MPG zou moeten aanzetten tot het bouwen met zo min mogelijk absolute impact. Toch komen kleinere woningen…
Gebiedsontwikkeling: mens en maatschappij te veel een niche
12 jun om 07:30 uurVrouwen domineren ons nieuwe themanummer Gebiedsontwikkeling en niet in het minst dankzij de keuze van…
Reactie toevoegen