Snelweglandschap en de architectuur van kunstwerken

Jeroen Mensink. architect/directeur bij JAM* architecten. Foto door Kees Hummel
In dit snelweglandschap wordt infrastructuur zelf het kunstwerk, een uitgestrekt gebouwd object met ‘gevels en daken’. Op ons bureau tekenen we dan ook plattegronden, aanzichten, doorsneden en principedetails voor infrastructuur, zoals voor elk ander gebouw. Inclusief aansluitingen op watersystemen, energiestromen en duurzame materialisering.
Omdat ons stedelijk gebied grootschalige infrastructuur steeds dichter nadert, ontstaan op het grensvlak steeds vaker problemen met geluid en - meer recent - stikstof. Dat zorgt voor meer en meer gevels langs snelwegen in de vorm van geluidschermen. Schermen die steeds hoger en langer worden. Deze schermen vormen daarmee een barrière, maar de schermen bieden ook kansen. Bijvoorbeeld voor de opwekking van energie (dadelijk meer daarover), maar ook voor het versterken van ecologie en biodiversiteit. We werken momenteel aan verschillende schermen die begroeid zijn met gevarieerde beplanting, ruimte bieden aan nestmogelijkheden voor insecten en samen met een ecologische oever langs de randsloot een afgeschermde ecologische verbinding creëren langs de weg.
Niet alleen snelwegen, maar ook gebiedsontsluitingswegen binnen steden worden steeds vaker als onderdeel van de openbare ruimte ingepast en vormgegeven. Het project Leidse Ring Noord is daar een goed voorbeeld van. Wat een hoofdverkeersader is tussen de A4 en de A44, dwars door de stad, wordt vooral benaderd als een opwaardering van een langzaam verkeernetwerk in een aantrekkelijker openbare ruimte. Voor de gemeente Leiden is infrastructuur een belangrijke ontwerpopgave, die integraal onderdeel uitmaakt van de openbare ruimte.
Terug naar energie en infrastructuur. De recent verschenen RES’en hebben hun zoekgebieden voor de opwekking van energie vaak geprojecteerd op snelwegtracés. Bundeling is geen gekke gedachte: beide veroorzaken immers hinder voor de leefomgeving. Ook voor PV-panelen wordt gekeken naar snelwegen en dat klinkt logisch. Toch gaan die twee mank. Grote windturbines moeten minimaal 30 meter van de rand van de weg worden geplaatst en passen daarom bijna nooit binnen het areaal van de snelweg. Als ze in de buurt van de snelweg geplaatst worden, staan ze vaak achter op de kavel van een boer.
Voor de opwekking van zonne-energie kijkt Rijkswaterstaat liever naar grootschalige locaties voor energieopwekking, zoals de Maasvlakte. De Provincie Zuid-Holland bewijst met de aanleg van drijvende PV-panelen in de aansluiting van de RijnlandRoute op de A4 dat het wel degelijk kan. De claim van de RES’en op het snelweglandschap moeten we serieus nemen.
Laten we integraal werken aan de architectuur van de snelweg en de duurzame inpassing van infrastructuur in snelweglandschappen.
Dit artikel verscheen in Stedebouw & Architectuur, editie Gevels & Daken van 2021. De volledige editie is te lezen via onze digitale bibliotheek.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Excursie: honderden woningen binnen UNESCO Werelderfgoed
14 mei om 07:30 uur 4 minHoe bouw je honderden nieuwe woningen in een gebied dat officieel te boek staat als UNESCO Werelderfgoed? Je…
Bereken de hittestress in straten en op pleinen
13 mei om 07:30 uur 11 minVeel pleinen in Nederland zijn ingericht voor markten en evenementen en ontberen klimaatadaptieve kwaliteiten.…
Nieuw platform en magazine: Ruimte voor Bewegen
12 mei om 07:30 uur 3 minNederland beweegt nog veel te weinig en daarom groeit de roep om de openbare ruimte beweegvriendelijker te…
Blue Zone Festival Score: ranglijst ideale leefomgeving
9 mei om 07:30 uur 10 minWelke buurt, wijk of regio in Nederland vormt de ideale leefomgeving om gezond ouder te worden? De nieuwe Blue…
Architect van de stedelijke rafelrandjes
8 mei om 07:30 uur 15 minPal naast een kale bouwplaats langs een van de allerlaatste rafelrandjes binnen de Amsterdamse ring werkt…
De menselijke maat als uitgangspunt in de stad van morgen
6 mei om 07:30 uur 4 minDe Amerikaans-Canadese publicist en stadsactivist Jane Jacobs zette zich in de jaren zestig in voor levendige,…
Buurttransformatie: problemen oplossen met andere problemen
28 apr om 07:30 uur 17 minKom jij nog weleens een Warmtetransitievisie tegen? De rapporten zijn inmiddels weggestopt in bureauladen,…
Dorps bouwen: draagvermogen en daadvermogen
22 apr om 07:30 uur 7 minIn zijn column voor Stedebouw & Architectuur schrijft Harrie van Helmond over hoogwaardige,…
Reactie toevoegen