Flexibiliteit en circulariteit als pijlers onderwijsgebouw

Met wisselende demografische ontwikkelingen zijn flexibiliteit en circulariteit - zoals losmaakbaarheid - essentiële pijlers van een toekomstbestendig schoolontwerp. Precies wat de mensen van Adapteo leveren vanuit hun fabrieken in Nederland. Het van origine Zweeds-Finse bedrijf heeft zich toegelegd op het bouwen van hoogwaardige modules en units, die ooit nog ‘containers’ werden genoemd, maar daar inmiddels absoluut niets meer mee te maken hebben. En dus ook heel goed toepasbaar zijn als schoolgebouw.

• Modules en units
  Met modules creëert Adapteo hoogwaardige, adaptieve en circulaire gebouwen, waarbij ook maatwerk mogelijk is. De units zijn zelfstandige elementen die zowel afzonderlijk als gekoppeld worden verhuurd, voor bijvoorbeeld tijdelijke of aanvullende huisvesting.

Verhuur

Adapteo doet dit al meer dan zeventig jaar en heeft inmiddels een verhuurvloot van ongeveer 1,6 miljoen vierkante meter. De units worden voor tijdelijk gebruik ontworpen, kunnen na initieel gebruik makkelijk opnieuw dienstdoen voor een periode van vijftien tot twintig jaar en kennen uiteindelijk een levenscyclus van ongeveer veertig à vijftig jaar.
Operationeel directeur Jordy van den Berg vertelt: “Zoveel mogelijk projecten worden voor een langere periode verhuurd, maar we doen soms ook aan verkoop. Na een huurperiode brengen we zo’n gebouw weer terug naar de actuele standaard. En kunnen die modules dan redelijk snel weer inzetten voor bijvoorbeeld een andere school of een compleet andere toepassing.”

Het zijn vaak maatschappelijke sectoren waar je de units kunt vinden. Zoals scholen, kinderdagverblijven, zorginstellingen, flexwoningen, azc’s of tbs-klinieken. Een voordeel is dat het bedrijf in Nederland beschikt over twee fabrieken en een refurbishment hub, waar units terugkomen voor een upgrade. Van den Berg: “Daar knappen we meestal de standaard units op die een kortere verhuurperiode hebben. Het is sowieso de bedoeling dat we de gebouwen die we ontwikkelen zoveel mogelijk een tweede, derde of vierde leven geven. Natuurlijk stonden die units ooit bekend als containers. Dat waren vaak oplossingen voor een periode van maximaal twee jaar huur. Nu zien we al vaak gebouwen die permanent ergens blijven staan. Waarbij je aan de buitenkant en zeker aan de binnenkant niet eens doorhebt dat je in een modulair gebouw zit.”

Complete gymzaal

“De tijd van noodgebouwen met holle en krakende vloeren en wanden is gelukkig voorbij”, vervolgt Van de Berg. “Maar die oude lagere school van toen heeft daarna soms al 25 verschillende bestemmingen gehad, omdat de wijk eromheen is verouderd en er veel minder aanbod van kinderen is. Die gedachte heeft ons getriggerd om een concept te bedenken dat adequaat aansluit op de behoefte van scholen en dat concept presenteren we op het Duurzame & Gezonde Scholen Congres.”

“In Nederland meten onze units meestal 6 bij 3 meter”, gaat Van den Berg verder. “Daarmee kunnen we voor scholen zelfs een complete gymzaal creëren. We kunnen scholen een totaalpakket aanbieden, zelfs met de inrichting van het terrein met speeltoestellen. Maar ook de gebruikers van een tbs-kliniek kunnen we een plek geven in een volwaardig gebouw.”

Ideaal voor scholenbouw is de korte tijdsduur van een bouwproject van Adapteo. Volgens Van den Berg kan er in zes tot zeven maanden na contractondertekening al een school in gebruik worden genomen. “Het grootste gedeelte van het bouwproces vindt plaats in onze fabriekshal. Wij transporteren het geheel en monteren dat binnen no time in elkaar. Acht tot tien weken in de zomer is meer dan voldoende om de schoolcapaciteit uit te breiden met vier tot zes lokalen. En dat terwijl het bouwen van scholen met eisen voor ventilatie, verlichting en warmteterugwinning, steeds ingewikkelder wordt. Vijf jaar geleden waren onze projecten vaak vrij standaard. Dat is nu complexer aan het worden, wat je je ook kunt voorstellen bij een tbs-kliniek. Maar samen met onze onderaannemers zijn we toch in staat om de bouwtijd flink te verkorten en dat is voor een school enorm belangrijk.”

Vier hoog

“Ook bij grotere ruimten”, gaat Van den Berg verder, “is de modulaire bouw van Adapteo dus mogelijk. Met behulp van onze constructeur kunnen we in heel veel gevallen de binnenwanden eruit halen en ook bepaalde kolommen. Het frame blijft voor tachtig procent hetzelfde en is dan ook nog stapelbaar. Zo blijft het een mooie eenheid met de rest van het gebouw. Wat dat betreft is het bijna the sky is the limit. Bij de meeste gebouwen kunnen we tot zelfs vier hoog komen. En als de klant het zou willen, kunnen we ook naar vijf of hoger.”

Voor de benodigde installaties staan er belangrijke ontwikkelingen op stapel. Van den Berg: “We gaan negentig procent van de hele installatie standaard in de modules meenemen. Dan hoeft een installateur dat op de projectlocatie alleen maar aan elkaar te koppelen. Het wordt dan veel makkelijker om een gebouw uit elkaar te halen en ergens anders weer op te bouwen en de installatie voor een groot gedeelte mee te nemen. Dat is een mooi stuk extra duurzaamheid in onze productportefeuille, waarbij we ook profiteren van de ervaringen van de Scandinavische en Duitse vestigingen van Adapteo. Verder kunnen we snel opschalen, omdat we voor de zaken die we uitbesteden goede partners hebben, die ook meedenken over standaardisatie.”

Gemeenten

“Met een levensduur tot vijftig jaar is modulair bouwen uiterst circulair en dus duurzaam. Wij hebben het product en de methodieken in huis om scholen die circulariteit te bieden. Ook waar het basisonderwijs wordt gecombineerd met een kinderdagverblijf en/of voortgezet onderwijs. Vaak is een nieuwe, halflege school in no time helemaal vol en dan moeten ze opschalen. Wij kunnen een school precies die vierkante meters bieden, waar vraag naar is.”

“Vooral gemeenten”, vervolgt Van den Berg, “krijgen op een gegeven moment te maken met een soort van golfbeweging van scholen. Met het modulair bouwen van scholen, en dan vooral van meerdere scholen tegelijk, creëer je een voorraad die je ook goed elders kunt toepassen. Dan kun je ze koppelen, ont- of doorkoppelen, zodat je - als je ergens op een gegeven moment vier lokalen te veel hebt - die weer naadloos kunt gebruiken op een andere locatie. Door binnen een groter geheel voor elkaar te zorgen, ga je heel duurzaam om met de modulaire gebouwen en zet je slechts neer wat daadwerkelijk nodig is.”

• Platinum
  Waar duurzaamheid een steeds grotere rol speelt, is het voor Adapteo prettig dat ze onlangs het platinum label ontvingen van Ecovadis. Dit internationale platform beoordeelt bedrijven op duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen aan de hand van de thema’s milieu, arbeids- & mensenrechten, ethiek en duurzame inkoop. Mede door het duurzaamheidsprincipe van modulaire bouw en haar ESG-strategie sloot Adapteo onlangs als eerste in Europa voor € 2 miljard een Green Financing-deal om op een duurzame manier verder te kunnen groeien. 

Congres

Met het vaker uit elkaar halen van units, en die elders hergebruiken voor dezelfde of voor andere klanten, is het dus mogelijk om tal van circulaire doelstellingen te halen. Zeker bij locaties in de buurt, wat weer scheelt in de uitstoot van het transport. Wat er voor scholen nog meer mogelijk is, gaat Adapteo Benelux samen met hun architect vertellen tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres. 

Van den Berg tot slot: “Dan ontdek je ook wat de hele reis van een enkele unit kan zijn. Van de ene, meer sociaal ingerichte locatie naar bijvoorbeeld een schooloplossing. Met daarbij een groeiende aandacht voor Frisse Scholen-concepten, met oplossingen voor geluidsnormen en ventilatie in klaslokalen. Dat is sinds corona complexer geworden en daarom is het leuk dat we op het congres in Ede goed het verschil kunnen laten zien tussen standaard projecten en de wat meer complexere producten. We hebben inmiddels heel veel scholen gebouwd, uitgebreid, weggehaald en weer opnieuw gebouwd. En soms wordt een school uiteindelijk een kantoor. Zo was ons eigen kantoor eerder een marechausseegebouw op een luchthaven.”

Adapteo zal met het concept voor modulaire scholen aanwezig zijn tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op 5 november in Ede. Ontdek nu het uitgebreide festivalprogramma of meld je vandaag nog aan!

Blijf ook op de hoogte van al ons nieuws met een abonnement op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Beeld: Adapteo (foto bovenaan: IBN-i-Sina, Rotterdam)