Woningbouw als kritiek van het alledaagse leven

Olaf Gipser, oprichter Olaf Gipser Architects
Gezien de schaal, complexiteit en versnelling van de enorme uitdagingen lijkt dat onvoldoende. Félix Guattari wees er in 1989 op dat de ecologiëen van milieu, maatschappij en geest nauw met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk zijn. De benodigde transitie zal niet succesvol zijn als deze niet ook op sociaal en mentaal niveau tot veranderingen van gedrag en waardes leidt.
Hierin ligt een grote opgave voor stedenbouw en architectuur. Beide disciplines houden zich bezig met de ruimtelijke vormgeving van dagelijkse praktijken en juist in de reflectie hierop – en in hun verandering – ligt een groot potentieel. Er is weer een ‘kritiek van het alledaagse leven’ nodig, zoals Henri Lefebvre dit in 1947 formuleerde in zijn voorstellen, om van consumenten emanciperende individuen te maken. Lefebvres ideeën waren richtinggevend voor de naoorlogse generatie van Constant Nieuwenhuys, Aldo van Eyck en Herman Hertzberger, die naar nieuwe speelruimte voor het postmoderne subject zochten, letterlijk en figuurlijk.
Ook wij zullen ons moeten emanciperen van routines en gewoonten in ons dagelijkse leven, die de transitie belemmeren naar een duurzame ecologische footprint. Ook voor onze generatie zal het een zoektocht worden naar nieuwe vormen van samenleven en subjectiviteit. Twee drivers zijn essentieel: collectieve samenwerking en individuele participatie. Het stimuleren van beide is de opgave van de toekomst.
‘Collectieve samenwerking en individuele participatie; het stimuleren van beide is de opgave van de toekomst’
Het is ook een ontwerpopgave: wonen van morgen zal een verdichting van het samenleven met elkaar worden, een verdichting van individuele woonruimte met zones van geïntensiveerde interactie. De moderne, nog steeds monofunctionele woningbouw zal hybride moeten worden door wonen, werken en recreëren te combineren. In de toevoeging van gemeenschappelijke ruimten en hun zorgvuldige situering tussen privé en publiek ligt de kans voor het kritisch herzien van dagelijkse praktijken. Denk aan het opnemen van toegankelijke werkplaatsen met spullen om te delen, fietsenstallingen die attractieve lobby’s zijn, nieuwe ruimtelijke oplossingen rondom het collectief scheiden van materialen en het minimaliseren van afval. Aan prominent gelegen kamers voor coworking en gemeenschappelijke huiskamers met keuken. Aan gezamenlijk beheerde moestuinen, gedeelde balkons en sauna’s. Het is in zulke ruimten dat bewoners met elkaar kunnen reflecteren en onderhandelen over individuele en collectieve dagelijkse praktijken en keuzes binnen complex geworden levensomstandigheden, met buren vaak van buiten hun eigen sociale en professionele bubbel.
Het is in het verdichte samenleven dat de wederzijdse afhankelijkheid grijpbaar wordt en daarmee het belang van individuele participatie en collectief engagement.
Dit artikel verscheen in Stedebouw & Architectuur, editie Gevels & Daken van 2021. De volledige editie is te lezen via onze digitale bibliotheek.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Van der Pekbuurt: verrassend eenvoudig en geraffineerd
19 jun om 07:30 uur 6 minDe Van der Pekbuurt lag onlangs nog onder een kritisch vergrootglas, maar je kunt het ontwerp van Jan Ernst van…
MVRDV neemt 'out of the box' wel heel letterlijk
6 jun om 07:30 uur 4 minMet een grote diversiteit aan uitkragende loggia's, erkers en hangende balkons tekent MVRDV voor een…
Kringloop Integratie Platform verlaagt kosten verduurzaming
26 mei om 07:30 uur 11 minKun je ruim 35.000 euro besparen door een woning slimmer te verduurzamen? Wel volgens transitiemaker Niels Rood…
Buurttransformatie: problemen oplossen met andere problemen
28 apr om 07:30 uur 17 minKom jij nog weleens een Warmtetransitievisie tegen? De rapporten zijn inmiddels weggestopt in bureauladen,…
Missen woningcorporaties straks tientallen miljarden euro's?
17 apr om 11:30 uur 5 minBranchevereniging Aedes is allesbehalve blij met het actuele voorstel van de regeringscoalitie om de huren in…
Blue Zone Festival: hét event voor de gezonde leefomgeving
7 apr om 07:30 uurHet tweede Blue Zone Festival richt zich op iedereen die betrokken is bij het creëren van gezonde…
Meer zekerheid bij investeren in flexwoningen
3 apr om 07:30 uurOm de woningnood iets te verlichten, kunnen verplaatsbare woningen een tijdelijke oplossing bieden. Maar dat ‘…
EKOO: subsidies voor innovaties gebouwde omgeving
24 mrt om 07:30 uurOp dinsdag 1 april opent RVO opnieuw de EKOO-subsidieregeling die mikt op duurzame innovaties. Het gaat bij…
Reactie toevoegen