Groene metamorfose impuls gezondheid en leefbaarheid wijk

De oorspronkelijke wijk uit de jaren vijftig kende destijds moderne idealen, maar raakte later in verval: voorzieningen verdwenen, het groen verarmde en de sociale samenhang brokkelde af. Rond 2000 ontstond de noodzaak tot vernieuwing. De nieuwe wijk telt nu circa 1.000 woningen, waarvan 55% sociaal, en biedt een breed scala aan woningtypen. Dankzij een terugkeergarantie keerde 85% van de oorspronkelijke bewoners terug, wat de sociale structuur versterkte.

Natuur als uitgangspunt

De herontwikkeling werd gestoeld op drie principes: bewaren, versterken en aanvullen van de bestaande natuur. De wijk vloeit nu naadloos over in het omliggende bos- en heidegebied. Negentig procent van de oude flats maakte plaats voor zes ‘woonscheggen’ met daartussen vijf ‘natuurwiggen’ zonder hekken of barrières. Zo vervaagde de grens tussen ‘binnenbos’ en ‘buitenbos’. De natuurinclusieve aanpak leverde meerdere prijzen op, waaronder de eerste prijs Bouwen + Biodiversiteit (2018/2019).

Volgens Evert-Jan Roelofsen (Wijkontwikkelingsmaatschappij Kerckebosch WOM) was succes mogelijk dankzij langdurige samenwerking tussen gemeente, ontwerpers en bewoners. De WOM kreeg vertrouwen en handelingsvrijheid, waardoor slagkracht en continuïteit ontstonden. Architect Jakob Grambow (wUrck architectuur stedenbouw landschap) spreekt van ‘organisch ontwikkelen’: gefaseerde uitvoering binnen vaste kaders, met ruimte voor aanpassing. Dit beperkte verhuisbewegingen en versterkte de gemeenschap.

Innovatie 

De uitvoering, begonnen in de bouwcrisis, werd slim gestart met het Ontmoetingscentrum Binnenbos, dat de buurt direct een hart gaf. De eerste, nieuwe woningen zijn nog redelijk traditioneel gebouwd, met eigen tuinen en opritten. In latere fasen ontwikkelden bewoners zelf duurzame woonvormen, ‘kwadrantwoningen’, met gedeelde tuinen en voorzieningen. Deze collectieve aanpak bevordert contact en gedeeld natuurbeheer, onder meer in samenwerking met stichting Het Utrechts Landschap.

De effecten zijn indrukwekkend: de leefbaarheidsscore is sterk verbeterd, criminaliteit en medicijngebruik namen af en bewoners voelen zich aantoonbaar gezonder en gelukkiger. Zelfs de omzet van de apotheek daalde, omdat het gebruik van antidepressiva meer dan halveerde. Kerckebosch transformeerde van probleemwijk, de armste in Zeist, tot de populairste woonlocatie in de hele regio.

Met de oplevering is de WOM klaar, maar beheer blijft cruciaal. De wijkvereniging, de gemeente en Het Utrechts Landschap waken samen over het behoud van de oorspronkelijke principes. Ondertussen bewijst de herontwikkeling van Kerckebosch dat natuurinclusief bouwen niet duurder is, maar wel duurzamer: sociaal, ecologisch en economisch.

Lees nu veel meer in het complete artikel (met pdf presentatie) over de metamorfose van Kerckebosch (KAN bouwen) en ontdek ook de achtergrondinformatie van wUrck.

Blijf voortaan op de hoogte van al ons nieuws met een abonnement op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Foto (bovenaan): wUrck architectuur stedenbouw landschap