Quartier Vauban, ecologisch paradijs in Freiburg

vrijdag 31 juli 2015
timer 5 min
Quartier Vauban, gelegen aan de voet van het Duitse Zwarte Woud, wordt internationaal bestempeld als ecologisch paradijs. Het voormalige legerterrein is herontwikkeld tot duurzame wijk, waar gemotoriseerd vervoer in de ban is gedaan en kleurrijke, energie-efficiënte woningen aanzienlijke kostenbesparingen voor bewoners genereren.

De herontwikkeling van Vauban begon rond 1990 toen het Franse leger na 60 jaar aanwezigheid in Freiburg haar barakken leeg achterliet. Freiburg staat bekend als het Europese centrum voor zonne-energie en loopt voorop met het toepassen van duurzaamheid in beleid en praktijk. Door het toenmalige huizentekort en een mondige lokale bevolking, ontstond al gauw de wens om het 41-hectare terrein in een duurzame wijk te veranderen.


Het resultaat was een ambitieuze en holistische aanpak van de wijk, met veel ruimte voor de betrokkenheid van de bewoners. In 8 jaar tijd herrees een levendige, innovatieve en duurzame wijk, waar burgers circa 40 procent van de woningen zelf ontwikkelden. Inmiddels biedt de wijk duurzame woonruimte aan ruim 5000 mensen en 600 lokale banen.
 

Duuzaam bouwconcept

Het duurzame bouwproject Vauban staat niet op zichzelf, overal in Europa zijn inmiddels vele innovatieve projecten opgepakt. Eurbanlab analyseert, verbetert en promoot deze projecten om de transitie naar klimaatbestendige steden te versnellen. Zij biedt assessments aan die helpen innovatieve plannen duurzamer te maken en welke bijdragen aan een succesvolle integrale aanpak op inhoud en proces. Eurbanlab analyseerde zo  ook het project Vauban, stelde de succesfactoren vast en gaf aan hoe dit concept toegepast kan worden op andere locaties.  


Wat dit project zo succesvol maakte is de vergaande burgerparticipatie en ruimte voor het ontwikkelen van vernieuwende en duurzame bouwconcepten. Forum Vauban, een commissie van burgers met een groen hart, organiseerde de communicatie, maakte behoeftes en wensen van bewoners expliciet en faciliteerde de co-creatie van innovatieve duurzame en sociale concepten. Via zogeheten ‘Baugruppen’ konden individuele bewoners samenwerken om zelfstandig een bouwblok te ontwikkelen. Door een traditionele ontwikkelaar te omzeilen heeft men huizen precies naar eigen wens ontworpen, is er een sterke buurtbetrokkenheid ontstaan en zijn kosten bespaard.
 

Innovaties

Deze betrokkenheid zorgde voor een grote variatie aan duurzame innovaties met een grote nadruk op energiebesparing en CO2-uitstoot:

  • Energiegebruik: Alle gebouwen voldoen aan strenge gemeentelijke energiestandaard (65 kWh/m2/y), de meeste zijn nog zuiniger in het verbruik. De energiebehoefte is door duurzame oplossingen drastisch verminderd zodat de huizen tot 85% lagere energiekosten hebben dan gemiddeld. Sommige bouwblokken zijn zelfs als Energie+ gebouwen ontworpen, die meer energie opwekken dan ze verbruiken waardoor de energierekening nog lager wordt. De CO2uitstoot van Vauban is ca. 40.000 ton/jaar minder dan vergelijkbare wijken.
     
  • Auto-luwe ambitie: In het concept voor de publieke ruimte en het verkeersplan wordt de afhankelijkheid van de auto verlaagd. Een dicht netwerk aan voetgangerspaden zorgt voor een goed verbonden, efficiente en groene wijk, waardoor het aantal auto’s sterk daalde (40 – 50%). Twaalf deelauto’s staan verspreid over Vauban waarvan vijf in een garage op zonne-energie. Tweederde van alle trips binnen, van en naar de wijk zijn niet gemotoriseerd, waarmee het autogebruik ongeveer de helft is van het gemiddelde in Freiburg. In 2002 was het stadsgemiddelde voor forensenverkeer met de fiets 34%, in Vauban was dat 61% en 91% voor auto-bezittende en autovrije huishoudens respectievelijk.
     
  • Energieopwekking: De meeste huizen hebben zonnepanelen gekoppeld aan de verwarming en intelligente ventilatiesystemen met warmte-winners. De collectieve warmtekracht koppelingscentrale werkt op lokale houtkorrels en voorziet in 73% van de totale hoeveelheid energie en 100% van de verwarming. Meer dan 90% van het energiegebruik in Vauban komt uit hernieuwbare bronnen.
     
  • Klimaatadaptatie: Ook aan klimaatadaptatie is flink wat aandacht besteed. De meeste maatregelen die zijn uitgevoerd om de wijk duurzamer en aantrekkelijker te maken hebben een dubbele functie voor de toekomst. Het groene gebied is groot genoeg om water in de grond te laten infiltreren en een regenoverschot op te vangen. Het vele groen in de wijk (inclusief groene daken, regentuinen enz.) biedt schaduw, tempert hogere temperaturen in de zomer en draagt bij aan een mooie omgeving en een prettig leefklimaat.


Het Baugruppen-concept resulteerde in lagere prijzen voor de woningen (destijds een verschil van 57% tot 81% vergeleken met prijzen op de open markt). Bijna 25 jaar later is de wijk verandert in een levendige middenklasse-buurt en hebben eerste bewoners de huizenwaarde aanzienlijk zien stijgen tot prijzen die vergelijkbaar zijn met andere middenklasse-buurten in Freiburg.


In de Eurbanlab vergelijking met andere innovatieve projecten, scoort Vauban dan ook bovengemiddeld op Planet en het ontwikkelingsproces. Terugkijkend is er ook ruimte voor verbetering. De aanpak heeft geleid tot een relatief eenzijdige sociale samenstelling van de wijk. En de totale investeringen per ton CO
2- reductie zijn hoger dan bij veel andere projecten. 


Auteurs: 
Roger Toussaint, MSc. Adviseur duurzaamheid, Javelin Creative Solutions (JCsolutions.eu)
Fleur Boerwinkel, MSc. Adviseur duurzaamheid, ARCADIS
 

Renovatie & Herstructurering

Dit artikel werd gepubliceerd in Stedebouw & Architectuur nr. 7 van 2014, met het thema Renovatie & Herstructurering. U kunt dit artikel downloaden door op onderstaande pdf te klikken. Download het hele nummer in onze bibliotheek.


In de komende editie van Stedebouw & Architectuur (verschijnt 25 september) staat het thema Renovatie & Herstructurering wederom centraal. Reserveer nu alvast een exemplaar van dit nummer door vóór 14 september lid te worden van ons platform.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Quartier Vauban, ecologisch paradijs in Freiburg

Copyright: DanielSchoenen.de

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Duurzaamheid en zorgtechnologie gaan hand in hand op nieuwe locatie De Koppels Zwolle

7 jun om 08:50 uur

De nieuwe woonzorglocatie van InteraktContour, in Zwolle, voor mensen met (niet-)aangeboren hersenletsel is…

Lees verder »
descriptionArtikel

Wijkvernieuwing is één opgave met meerdere deelprojecten

2 jun om 11:32 uur

Voor de Rotterdamse wijk Crooswijk combineert KAW inbreidingsplannen (stedebouwkundig) met de komst van…

Lees verder »
descriptionArtikel

Puzzelstukjes klimaatadaptatie en deelmobiliteit vallen op plek bij realisatie Leytsche Hof

30 mei om 11:28 uur

De fraaie waterneutrale binnentuin op het dak van de parkeergarage is één van de trekpleisters van een nieuw,…

Lees verder »
descriptionArtikel

Hoe kunnen corporaties integraal stappen zetten voor biobased bouwen?

29 mei om 08:19 uur

Gezond wonen, comfortabel wonen, biobased bouwen. Veel mensen hebben het erover, vaak in relatie tot nieuwbouw…

Lees verder »

Upgrade galerijen Livingstonelaan

25 mei om 13:58 uur
Zo’n 20 jaar geleden werden de galerijen aan de Utrechtse Livingstonelaan voorzien van een Triflex BTS-P afwerking…
Lees verder »
descriptionArtikel

Integraal beslismodel: voor complexe renovatie- en transformatieprojecten

25 mei om 13:00 uur
In de praktijk presteren gerenoveerde woningen vaak slechter op bewonerswelzijn of energiegebruik dan verwacht.…
Lees verder »
descriptionArtikel

'Juist nu is verbindende kracht van architectuur van belang'

24 mei om 08:45 uur

De winnaars van de verkiezing 'BNA Beste Gebouw van het Jaar 2023' richten zich allemaal op de thema's van de…

Lees verder »
descriptionArtikel

Lichtontwerp Atelier wil vakgebied beter op de kaart zetten

24 mei om 08:00 uur

Het Lichtontwerp Atelier van OVLNL wil het vakgebied licht in de openbare ruimte beter op de kaart zetten en…

Lees verder »