Grondontwikkelaars zijn gewend de grond bouwrijp op te leveren. Voor projectontwikkelaars moet het voortaan normaal worden om projecten ‘tuinklaar’ op te leveren. Dan kunnen de kersverse bewoners direct met vergroening aan de slag. Een speciale KAN-themagroep pakt deze kwestie op.
Tuinklaar is het nieuwe bouwrijp
De samenstelling en kwaliteit van de bodem zijn bepalend voor een gezonde leefomgeving. In een nieuwbouwproject kunnen bouwpartijen met slimme maatregelen de bodemkwaliteit beschermen en verbeteren. Als een project met goede grond wordt opgeleverd, kunnen privétuinen opbloeien en krijgt openbaar groen de meeste kans om aan te slaan. Goede grond betekent betere infiltratie van regenwater, een gezond bodemleven en meer biodiversiteit in de woonomgeving. Dat alles staat centraal binnen de KAN-themagroep ‘Gezonde bodem voor nieuwbouwwoningen’, die onlangs voor de tweede keer bijeenkwam.
De Inktpot
De bijeenkomst vond plaats in de binnentuin van het iconische hoofdkantoor van ProRail in Utrecht: De Inktpot. Het gebouw uit 1921 is een markant Rijksmonument en het grootste bakstenen gebouw van Nederland. Hier heeft Tanja van der Knoop (Blooming Buildings) in opdracht van ProRail de binnentuin opnieuw ingericht. Met de beplanting is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de architectuur van het gebouw.
Zo is gekozen voor robuuste plantenbakken en is met beplanting op de steunberen van het gebouw de vorm van de ruimte benadrukt. Een uitdaging was de diepe schaduw in de binnentuin. Er is vrijwel geen direct zonlicht. Maar door verbetering van de bodemkwaliteit, de juiste plantenselectie, een enorme diversiteit (circa 160 soorten) en wekelijks beheer vormt de tuin in alle seizoenen een prettige verblijfsomgeving. Er staan tafels en stoelen waar we, ook al was het al november, van de lunch hebben genoten.
Vanaf de start
De binnentuin van De Inktpot moest worden heringericht. De bodemkwaliteit moest daarvoor op bepaalde plekken worden verbeterd. Rond nieuwbouwwoningen kan de grond vanaf de start de juiste aandacht krijgen. Toch wordt in een traditioneel bouwproces vaak alleen gekeken naar fysische kwaliteit (draagkracht voor wegen en gebouwen) en chemische verontreiniging.
“De bodem biedt zoveel méér”, zeggen de deelnemers aan de themagroep. Een gezonde bodem vormt letterlijk en figuurlijk de basis voor een gezonde woonomgeving. Jan Willem Burgmans (programmaleider Biodiversiteit bij Heijmans): “Het zou een mooi resultaat van de themagroep zijn, als dat besef beter tot de bouwwereld doordringt”.
Wat levert een gezonde bodem op?
- Waterregulering: beperken van wateroverlast en droogte-effecten, verbetering van de waterkwaliteit.
- Biodiversiteit: bodemvruchtbaarheid, bodemleven, gezond ecosysteem.
- Klimaatregulering en mitigatie: koolstofopslag, verkoeling.
- Dragende functie voor bebouwing en infrastructuur, kabels en leidingen.
7 principes voor een gezonde bodem
Heijmans heeft in samenwerking met Wageningen University & Research Zeven principes voor een gezonde bodem geformuleerd. Het zijn handvatten om in de plan- en uitvoeringsfase van stedelijke ontwikkeling en bouwprojecten de gezondheid van de bodem te verbeteren. Daarmee maken we een gebouwde omgeving die duurzamer is, biodiversiteit vergroot en inspeelt op het veranderende klimaat.
“Het is een eerste beeld van aandachtsgebieden”, relativeert Burgmans en hij stelt dat de zeven principes vooral dienen om het gesprek op gang te brengen: “Het zijn gespreksonderwerpen voor de verschillende disciplines die in een bouwproces samenwerken: ontwerp, ontwikkeling, uitvoering en beheer”.
7 principes voor een gezonde bodem
- Laat de bodem onderzoeken: biologisch, fysisch en chemisch.
- Beperk verstoring, minimaliseer graafwerk en behoud bestaande beplanting.
- Beperk bodemverdichting: lichtere machines, rijplaten, slimme transportroutes.
- Zorg voor een goede bodemstructuur, bodemleven en voldoende organische stof.
- Bescherm de bodem tegen verdroging, erosie en verontreiniging.
- Vergroot de biodiversiteit en maak het bodemecosysteem sterker.
- Organiseer het werken aan een gezonde bodem: kennis, bewustwording, monitoring.
Zie de WUR-website voor een toelichting op deze principes.
Geen standaard
Grondontwikkelaars zijn gewend de grond bouwrijp op te leveren. Voor projectontwikkelaars moet het gewoon worden om projecten ‘tuinklaar’ op te leveren. Dat wil zeggen dat de kersverse bewoners direct met het groen aan de slag kunnen en dat het groen de kans krijgt om aan te slaan. Dat begint bij de bodem. “Er is geen standaard. Het zou mooi zijn als we met z’n allen tot een uniform verhaal komen”, zegt Burgmans.
De KAN-themagroep Gezonde bodem voor nieuwbouwwoningen haalt kennis op en deelt praktijkervaringen. De themagroep is tweemaal bijeen geweest en in januari 2025 volgt de derde bijeenkomst. Op basis hiervan verschijnt komend voorjaar een publicatie met inspirerende en praktische handvatten.
Wil je er in januari bij zijn? Mail dan naar info@kanbouwen.nl.
Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.
Verslag: Henk Bouwmeester
Bron: KAN Bouwen
Foto boven: Shutterstock
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Ontdek effectiviteit natuurinclusieve gebiedsontwikkeling
9 dec om 07:30 uurIn de nieuwe uitgave Natuurinclusieve Gebiedsontwikkeling ontdek je de belangrijkste knelpunten in de…
Impuls voor natuurinclusieve ambities Amsterdam
4 dec om 07:30 uurAl geruime tijd toont Amsterdam volop groene ambities bij bouwprojecten van diverse aard. Een icoonproject én…
Bouwprocessen inrichten in symbiose met de natuur
25 nov om 07:30 uurJannemarie de Jonge is Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving en sinds dit voorjaar ambassadeur van…
Biodiversiteit van daktuinen verhogen doe je zo
22 nov om 07:30 uurNaar aanleiding van een constatering van landschapsarchitecte Maike van Stiphout, eerder onze…
Ontdek de kracht van groenblauwe schoolpleinen tijdens de excursie naar basisschool De Verwondering
20 nov om 14:38 uurNa het inspirerende Duurzame Gezonde Scholen Congres nodigen we je uit voor een…
Bodem, water én natuur sturend
18 nov om 07:30 uurAls adviseur biodiversiteit en natuurinclusief ontwerp bij Sweco adviseert Gijs Meijer dagelijks over…
Dordrecht: vergroenen voor leefbaarheid en tegen hittestress
5 nov om 07:30 uurDe gemeente Dordrecht gaat fors investeren in het vergroenen van het centrum. Naast hittestress speelt ook…
Bomen basis van klimaatadaptieve en energievriendelijke stad
31 okt om 07:30 uurVolgens Joris Voeten vormen bomen de basis voor een natuurinclusief, klimaatadaptief en energievriendelijk…
Reactie toevoegen