Essentie van stedelijke cultuur: confrontatie en tolerantie

Toen ik werd gevraagd om dit artikel te schrijven, koos ik ervoor om mij te richten op de inspiratie die ik krijg van een stedenbouwkundig plan en niet op een specifiek iconisch gebouw. Inspiratie die ik relevant vind in het kader van de wooncrisis van vandaag en die een architectonische oplossing biedt voor het omgaan met hoge kosten, sociale segregatie en beperkte bouwruimte in stedelijke centra.

Een van de meest inspirerende plannen voor mij als architect is het plan voor de Westelijke Tuinsteden binnen het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP), grotendeels ontwikkeld door Cornelis van Eesteren en Jakoba Mulder. Dit plan inspireert mij vanwege de stedelijke aanpak, maar ook door de rol van Mulder als een van de eerste vrouwelijke architecten die een grote en belangrijke rol speelde in het team achter het plan.

Onafhankelijk van de oude stad

De uitgangspunten en idealen van het plan zijn ‘licht, lucht en ruimte’. Het was vooral bedoeld om woningen te bieden aan arbeiders uit de drukke stad of het platteland. Dankzij een groot aanbod aan voorzieningen zoals winkels, scholen, parken en kerken konden bewoners relatief onafhankelijk van de oude stad leven.

Het doorgaande verkeer is gescheiden van het lokale verkeer. Op de hoofdwegen bevinden zich vooral winkels en openbare functies, en bijna geen woningen. In de rustige binnenstraten staan vooral eengezinswoningen, vaak rond gedeelde hofjes en tuinen waar kinderen veilig kunnen spelen en buren elkaar kunnen ontmoeten. Samen met grote open ruimtes, zoals de Sloterplas en het Plein ’40-’45 maakt dit het gebied sociaal en recreatief zeer aantrekkelijk.

Masterplan groot succes

Tegenwoordig wordt er veel geschreven over de tuinsteden en niet altijd even positief. Veel vernieuwingspogingen leiden tot negatieve reacties van de lokale gemeenschap. Ik woon zelf in deze wijk en zie dat het masterplan een groot succes is voor de bewoners. In het voorjaar ruikt het overal naar rozen en kleine kinderen spelen er zelfstandig in de hofjes. Keukens en woonkamers liggen volgens de doorzontypologie direct aan het groen, met een balkmaat van zes meter, waarbij de volledige breedte wordt gebruikt voor woon- en eetruimtes (op de begane grond) en ruime slaapkamers (op de eerste verdieping). De appartementen rond het meer bieden een prachtig uitzicht en tussen de gebouwen is er veel ruimte.

Gemengde groepen

De wijkopzet brengt bewoners samen, waardoor gemengde groepen met verschillende etnische, culturele en economische achtergronden elkaar ontmoeten. Zoals Ivan Nio in zijn onderzoek zegt: “Juist confrontatie met andere leefstijlen leidt tot tolerantie. Dit is in wezen de essentie van stedelijke cultuur.”

Mijn ervaring met het werk van Van Eesteren en Mulder versterkt mijn vertrouwen in hun visie. Het zijn dezelfde waarden die centraal stonden bij het Nieuwe Bouwen: “Het scheppen van een tijdloze, democratische architectuur die tegemoetkomt aan de behoeften van de burger.”

Sociaal welzijn en geluk

Bij Time to Access proberen we deze benaderingen ook toe te passen. We vragen onszelf altijd af in welke mate onze ontwerpen bijdragen aan sociaal welzijn en geluk. We werken veel met coöperaties en creëren samen ontwerpen die antwoorden bieden op complexe opgaven, zoals het bouwen van betaalbare woningen met een tijdloos en eerlijk ontwerp, duurzame constructies en toegankelijke en diverse ruimtes.

Momenteel ontwerpen we Wooncoöperatie De Bundel, waar we deze principes letterlijk toepassen in het hart van de tuinsteden: in blok 6 naast het August Allebéplein. Hier laten we ons inspireren door het verleden en passen we waarden toe die reageren op de hedendaagse uitdagingen.

Voor de volgende aflevering van Bouwiconen geef ik het stokje over aan Roel van der Zeeuw (Studio Raumplan).

Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Tekst: Mira Nekova
Foto bovenaan: ‘Licht, lucht en ruimte’ in Bos en Lommer (Amsterdam; foto: Shutterstock).