Toegankelijkheid in Nederland: ‘Wat kost het?’
Ed. Bijman is een van de oprichters van Heren 5 Architecten in Amsterdam. Spraakmakend bureau, spraakmakende projecten. Tijdens een bedrijfsuitje in 2010 moest een groepsfoto gemaakt. En toen ging het mis. Bij het ensceneren van de foto raakte de architect bekneld in een kantelend scheepsobject en liep een lage dwarslaesie op. Sindsdien zit hij in een rolstoel.
Rolstoelarchitect
Vier maanden revalideerde Bijman in Heliomare, in Wijk aan Zee. Met architectenblik keek hij naar zijn ‘helende’ omgeving. Dat kan beter! In de manager vastgoed van het revalidatiecentrum vond hij een medestander. “Mensen gedijen beter in een ruimte met veel licht en groen. Dat stimuleert herstel.” Het optimaliseren van de ‘healing environment’ in Heliomare was voor Bijman een van zijn eerste klussen als ‘rolstoelarchitect’ samen met Heren 5 en hij maakte in die tijd ook een herontwerp van zijn eigen woonark. “Het ontwerp was al klaar. Een week na het ongeluk zou de bouw beginnen. Ik heb de aannemer vanuit het ziekenhuis om uitstel gevraagd. De ark moest aangepast aan mijn nieuwe omstandigheden.” Het ging om beperkte aanpassingen: het keukenblok werd tegen de langsgevel geplaatst (zo ontstond meer beweegruimte in de keuken), er kwam een plateaulift, en het bad werd uit het ontwerp gelicht (‘maar dat bad wil ik terug!’). In 2012 nam Ed. afscheid van Heren 5 en werkt nu als zelfstandig rolstoelarchitect.
Amsterdam
In de woning, op de, zoals Bomans schreef, ‘ongewisse wateren’ van het Spaarne, is het dik voor mekaar voor rolstoelers. Maar buiten, in de openbare ruimte, in gebouwen, is het vaak erbarmelijk gesteld met de toegankelijkheid. Twee voorbeelden. "In het nieuwe Stedelijk Museum is het tourniquet om binnen te komen te smal voor de rolstoel; je moet via een deur ernaast naar binnen, maar die moet door de suppoost speciaal voor jou worden geopend. En wil je op de begane grond van de nieuwbouw naar de oudbouw dan moet die suppoost nog een keer opgetrommeld. Via een zijingang met hellingbaan kom je dan in het oude gedeelte van het museum terecht.” Bijman, zichtbaar geërgerd: “Dat kan toch niet! En dat terwijl de techniek voor handen is om dat soort barrières op een mooie en vanzelfsprekende manier op te lossen.” Nog een voorbeeld in de hoofdstad. In Amsterdam-Noord bezocht Bijman het nieuwe filmmuseum Eye. “Een wonderschoon gebouw. Maar als je met de rolstoel naar binnen wilt, gaat het mis. Je kunt via een flauwe trap naar binnen, maar als je dat niet lukt dan is er maar èèn mogelijkheid: via de dienstenlift. Sta je daar tussen het personeel, en de bevoorradingskarretjes. Daar kan ik nu echt kwaad om worden. Zo’n gebouw, met zo’n budget, en dan zo ontoegankelijk!”
Meer weten? Download hieronder een interview met Ed. Bijman, zoals verschenen in het themakatern Bouw & Zorg van Stedebouw & Architectuur.

Ed. Bijman in zijn woonark op het Spaarne in Haarlem. Rolstoelvrindelijke leefomgeving.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Van der Pekbuurt: verrassend eenvoudig en geraffineerd
19 jun om 07:30 uur 6 minDe Van der Pekbuurt lag onlangs nog onder een kritisch vergrootglas, maar je kunt het ontwerp van Jan Ernst van…
Missen woningcorporaties straks tientallen miljarden euro's?
17 apr om 11:30 uur 5 minBranchevereniging Aedes is allesbehalve blij met het actuele voorstel van de regeringscoalitie om de huren in…
Meer zekerheid bij investeren in flexwoningen
3 apr om 07:30 uurOm de woningnood iets te verlichten, kunnen verplaatsbare woningen een tijdelijke oplossing bieden. Maar dat ‘…
Smûk: gezonde, houten en betaalbare woning met Deense roots
10 feb om 07:30 uurWaar Denemarken met CO2-beprijzing de landbouw toekomstbestendig wil maken, komen vanuit de Deense bouwsector…
Nieuwe locatie en datum voor ARCHITECT@WORK Amsterdam 2025
27 nov 2024ARCHITECT@WORK Amsterdam zal in 2025 plaatsvinden op een nieuwe, inspirerende locatie: De Kromhouthal, gelegen…
Ontdek spelenderwijs de voordelen van optoppen
7 okt 2024Optoppen is het lievelingetje van veel instanties en organisaties, maar dan zijn daar nog de omwonenden. En hun…
Pleidooi nieuwe bouwcultuur tijdens ARCHITECT@WORK
3 okt 2024Tijdens de tweedaagse beurs ARCHITECT@WORK werd in diverse lezingen een beeld geschetst van de nieuwe…
Vragen bij uitvoerbaarheid kabinetsplannen woningbouw
23 sep 2024Het kabinet-Schoof heeft vorige week het fiat gekregen voor haar Regeerprogramma en kan aan de slag gaan met…
Reactie toevoegen