Politieke steun nodig voor kustverdediging samen met natuur

Op het moment dat de formatie van het nieuwe kabinet onder hoogspanning werd afgerond, spraken wij wetenschapper Fransje Hooimeijer, die samen met ons het tweede nummer van Stedebouw & Architectuur (S&A) in 2024 samenstelde. Zij koos voor ‘Nederland als delta’ als leidraad voor diverse interessante artikelen in S&A en daarover gingen wij met haar dieper in gesprek voor een nieuwe aflevering in onze podcast S&A Luisterlandschap.

Hooimeijer was vanzelfsprekend zeer geïnteresseerd in de actuele politieke verwikkelingen, want “er is politieke draagkracht nodig voor het werken met de natuur in relatie tot de klimaatverandering. We moeten een heel andere weg volgen en veel dingen moeten veranderen. Daarvoor is onderzoek erg belangrijk en daar heb je echt politieke steun voor nodig.”

De ramp is er al

Met het thema ‘Nederland als delta’ komen we samen met Hooimeijer terecht bij actuele bedreigingen als de stijgende zeespiegel, extreme regenval, overstromingen, bodemdaling, en hittestress. En dat alles als gevolg van de klimaatverandering, die wereldwijd nú al voor allerlei rampen zorgt. “De ramp is er al”, aldus Hooimeijer. “De ecologische ramp. De vraag is nu hoe je met de voorspellingen omgaat en wat doe je nú? Als we nu zouden stoppen met vlees eten en het gebruik van fossiele brandstoffen, voorkom je op termijn meer rampen. Het is een rijdend treintje dat langzaam moet afremmen.”

Enorme dijk

Voor de genoemde ‘waterkwesties’ moet de oplossing niet worden gezocht in een grote, hoge dijk rond Nederland, aldus Hooimeijer. “De dijken liggen er natuurlijk al, want we dragen die verantwoordelijkheid al sinds 1814. Als de zeespiegel echter steeds hoger wordt en de dijken ook, dan wordt de ramp ook steeds groter. Bij zes meter zeespiegelstijging moet er zo’n enorme dijk komen, dat je erover moet nadenken of je dat wel wilt. Natuurlijk kunnen we dat realiseren; dan kom je bijvoorbeeld bij het gedachte-experiment om dijken te bouwen in Het Kanaal en tussen Noorwegen en Schotland. Het is echter een verkeerd signaal dat wij de zeespiegelstijging maar moeten blijven controleren. Ik denk dat wij juist beter mét de natuur moeten samenwerken.”

De straat als rivier

Eén van de oplossingen die Hooimeijer aandraagt, is ‘de straat als rivier’, zoals gerealiseerd in Vlissingen. Daarbij mag het water bij een ramp over de dijk stromen, waarna de golven naar een plek worden geleid - een bekken - waar het geen kwaad kan. Objecten in de openbare ruimte, zoals straatmeubilair, zorgen dan ook nog voor het afremmen van de golf.

“Dit is maar een voorbeeld”, vervolgt Hooimeijer in de podcast, “en zal misschien nooit worden gebruikt. Het project wordt zeker eerder afgeschreven dan dat er iets gebeurt. Er zijn echter héél weinig voorbeelden en voorbeelden zijn een onderdeel van het ontwerpproces. Je moet ergens beginnen. Je leert van voorbeelden, dus dit is heel erg belangrijk. Jammer was het wel dat er minder belangstelling leek te zijn van de kant van Rijkswaterstaat en het waterschap; de gemeente had niet het gevoel dat ze dat met hen konden uitzoeken.”

Nota Ruimte

De politiek werd opnieuw in de podcast aangesneden met het aanstippen van de aanstaande Nota Ruimte. Hooimeijer is bij informatierondes voorafgaand aan het publiceren van de nota aanwezig geweest en weet dat daarin ‘water en bodem sturend’ zullen zijn. Hooimeijer: “Het is echter moeilijk om een traditie van decennia, die vijftien jaar aan de kant is geschoven, even af te stoffen en dan binnen anderhalf jaar een nieuwe nota te maken. Dat is volgens mij supermoeilijk en gaat niet direct een goed afdekkend verhaal opleveren. Omdat er in de nota meerdere speerpunten worden genoemd, is het ook nog de vraag hoe goed bodem en water worden meegenomen.”

Wil je over bovenstaande onderwerpen veel meer te weten komen? Luister dan nu naar onze S&A Podcast Luisterlandschap op Spotify.