Het alleskunner schoolgebouw
Architecten Bart van Kampen (De Zwarte Hond) en Klaas Paul de Boer (KPB architecten) praten in dit artikel over de school als ontwerpopgave. Dit artikel staat gepubliceerd in de nieuwste editie van Stedebouw & Architectuur, thema Scholenbouw. Download het artikel onderaan deze pagina.
Van ‘een generositeit die je […] nog maar weinig ziet in de architectuur – en al helemaal in de scholenbouw’; zo oordeelde een vakjury van de BNA eerder dit jaar over de Montessorischool Waalsdorp van bureau De Zwarte Hond. De school, ontworpen door Bart van Kampen, ontving medio 2015 de BNA-prijs Beste Gebouw van het Jaar in de categorie stimulerende omgevingen. De jury prees het ‘gevoel van rust, dat niet alleen te danken is aan de goede akoestiek, maar vooral ook aan de ruimtelijke opbouw. De verschillende vertrekken zijn door de architecten even fraai als flexibel aan elkaar geschakeld […].’ En dat zijn niet altijd vanzelfsprekende kwaliteiten in de hedendaagse scholenbouw, aldus de jury.
In de Montessorischool Waalsdorp zijn onder-, midden- en bovenbouw elk vormgegeven als een eigen domein, bestaand uit clusters van vier lokalen met in het midden een leerplein. Aan dat plein kunnen de kinderen onder toezicht van een leraar zelfstandig leren. Van Kampen: “Dat eigen domein zorgt voor rust in het gebouw.” De clusters zijn met elkaar verbonden door een brede, multifunctionele verbindingstraat, inclusief vides. Die straat maakt het interieur transparant, bindt de clusters visueel en biedt ruimte voor de kinderen om elkaar te ontmoeten, zelfstandig buiten de klas te werken en te spelen. De lokalen en het leesplein hebben een plafondhoogte van 3,4 meter in plaats van de gangbare 2,8 meter. Van Kampen: “Dat zorgt voor een luchtbuffer, de CO2-pieken zijn minder dan bij de standaard plafondhoogte.”
Nieuwe leerlandschappen
Volgens Van Kampen verschijnen in hedendaagse scholen steeds vaker nieuwe leerlandschappen, onder andere door de toenemende rol van ICT in scholen: “Het onderwijs is wereldser geworden. Er gebeurt meer en meer met laptops en iPads.” Daaruit ontstaan andere manieren van leren: “Waar in het reguliere onderwijs nog veel klassikaal wordt onderwezen, komt er meer ruimte voor zelfstandig leren op werkplekken buiten het lokaal. Dat zie je bij het Montessori-onderwijs, waar zelfstandig leren een dragend aspect van de onderwijsvisie is. Maar het sijpelt nu door naar reguliere scholen. Kijk naar de St. Michaëlschool in Rotterdam (ontwerp De Zwarte Hond, 2014), waar alle functies die normaal in verschillende ruimtes zouden zijn ondergebracht, werden samengevoegd tot een grote, ruimtelijke hal met open leerlandschappen. Zo ontstond ook een compacte school zonder veel gangen.”
Klik op onderstaande pdf om dit artikel te downloaden en verder te lezen. Wilt u de hele editie van Stedebouw & Architectuur lezen? Ga naar onze bibliotheek om hem te downloaden. Of bestel het nummer los na; neem daarvoor contact op met onze klantenservice.

Montessorischool Waalsdorp van De Zwarte Hond. De school won dit jaar de BNA-prijs Beste Gebouw van het Jaar. Foto: Daria Scagliola & Stijn Brakkee
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Gezonde en duurzame scholen: wie wordt de Smaakmaker 2025?
27 jun om 09:30 uur 3 minOp woensdag 5 november 2025 vindt de vijfde editie van het Duurzame & Gezonde Scholen Congres plaats. Een…
Modernisering onderwijsvastgoed moet radicaal anders
26 jun om 07:30 uurDe nood tot vernieuwing van onderwijshuisvesting is hoog. Te veel schoolgebouwen zijn gedateerd en ongezond.…
Geven we nog wel les in gezonde gebouwen?
11 jun om 09:00 uur 4 minDe nood wordt steeds hoger: geven we kinderen nog wel onderwijs in gezonde gebouwen? Het is één van de centrale…
Stimulansen voor gezonde schoolpleinen
10 jun om 07:30 uur 11 minIn opdracht van de gemeente Den Haag onderzocht Esther Vlasveld, adviseur gezonde leefomgeving bij GGD…
MVRDV neemt 'out of the box' wel heel letterlijk
6 jun om 07:30 uur 4 minMet een grote diversiteit aan uitkragende loggia's, erkers en hangende balkons tekent MVRDV voor een…
Kringloop Integratie Platform verlaagt kosten verduurzaming
26 mei om 07:30 uur 11 minKun je ruim 35.000 euro besparen door een woning slimmer te verduurzamen? Wel volgens transitiemaker Niels Rood…
Buurttransformatie: problemen oplossen met andere problemen
28 apr om 07:30 uur 17 minKom jij nog weleens een Warmtetransitievisie tegen? De rapporten zijn inmiddels weggestopt in bureauladen,…
Scholenbouw vraagt om samenwerking en standaardisatie
18 apr om 07:30 uur 10 minTijdens het seminar De leerling en leraar centraal, eind maart in de monumentale aula van het Libanon Lyceum (…
Reactie toevoegen