Biofylische basisschool
De Verwondering bestaat uit clusters met lokalen die de biotopen vormen voor leerlingen van verschillende leeftijdsgroepen. De in totaal drie clusters zijn ietwat gedraaid ten opzichte van elkaar en zo gepositioneerd dat een centrale ruimte ontstaat. Voor het ontwerpconcept, gebouwvorm, materialisering en installaties heeft Bruggink zich laten inspireren door de natuur.
Over de inspiratie vanuit de natuur zegt hij: “Gebouwen waarin de identiteit en intelligentie van onze kinderen groeit en vorm krijgt, moeten zo ontworpen worden dat kinderen optimaal kunnen leren en gedijen. Wanneer de natuur in al haar vormen geïntegreerd wordt in de onderwijsomgeving, levert dit enorme positieve effecten op voor de gesteldheid, de concentratie en het leervermogen.”
Biofilische principes
De natuurlijke principes – Bruggink spreekt van biofilische principes – zijn door de architect op alle niveaus vertaald in gebouw en ruimtelijke context. Een vegetatiedak vormt de natuurlijke beëindiging van de clusters – op de hoogste cluster zijn PVT-panelen gemonteerd. Samen met de bomen - die als zonwering fungeren – zorgen de groene daken voor een natuurlijk en aangenaam binnen- en buitenklimaat. Hemelwater loopt via een spuwer het plein op en vindt zijn weg door het natuurlijke speelterrein. Als het regent, willen de kinderen juist naar buiten! Op het dak van het laagste cluster, de onderbouw, is een openluchtlokaal gesitueerd, deels overdekt, en ingebed in een vegetatiedak. Dit lokaal wordt het hele jaar door gebruikt, er is een moestuin en er lopen kippen. In het schoolgebouw zijn beschutte zones afgebakend waar leerlingen en personeel zich terug kunnen trekken. Gedempt licht, gedempte kleuren en tonen, zacht meubilair en een mooi uitzicht creëren ook in deze ruimtes, zoals overal elders in het gebouw, een sfeer van ontspanning die helpt om de concentratie, leersnelheid en prestatieniveaus van de leerlingen te vergroten.
Groen uitzicht
Het overweldigende groen rondom de school is van binnenuit goed zichtbaar door grote ramen van 5,80 x 2,60 m met HR** (Uglas = 1,0 W/m2K). Vanuit hun lokalen hebben leerling goed zicht op de bomen en op de groene gevels. ORGA liet het groen ook toe in het interieur in de vorm van begroeide binnenwanden. Het groen binnen en buiten verbetert de luchtkwaliteit en het zuurstofniveau in en rond de school, wat weer positief werkt op het concentratievermogen van de leerlingen en het personeel. Naast verbetering van het klimaat fungeert het groen ook als een effectieve geluidsbuffer.
Materialen
Ook in de materiaalkeuze liet Bruggink zich leiden door biofilische principes: “Natuurlijke en biobased materialen zijn dominant in De Verwondering. Deze materialen zijn op natuurlijke wijze warmte- en vochtregulerend en bovendien vrij van toxische stoffen. Hout is het primaire bouwmateriaal voor de school. Het casco bestaat uit een houten spantconstructie. Daartussen hangen Lignatur vloeren: uit volhouten vuren samengestelde elementen, geschikt voor grote overspanningen. Ze verbeteren de ruimtelijke akoestiek, zijn geïsoleerd en voldoen aan de brandeisen. De constructieve schijven bestaan uit CLT, de overige binnenwanden zijn van houtskeletbouw
In de centrale ruimte heeft de spantconstructie de vorm van bladnerven, een referentie naar natuurlijke vormen. In de lokalen zijn de binnenwanden gemaakt van leemstenen om massa in het gebouw te krijgen. In Almere worden duizenden essen gekapt in verband met de essentaksterfte. Dit hout wordt in de biofilische school gebruikt voor de binnenafwerking. De school is zo circulair mogelijk gebouwd in een droogbouw en demontabel systeem. “We gebruiken lokale materialen en lokaal hout voor de houten meubels en verhullen de toegepaste materialen niet: houten vloeren, constructie en leemwerk.”
Lowtech installatie
De school wordt gasloos en de hoogste daken worden uitgevoerd als energiedak. De school wordt aangesloten op een helofytenfilter, op het plein, zichtbaar voor de leerlingen, personeel en ouders. Visuele verbinding versterkt de binding met de natuur. Ieder lokaal is voorzien van grote klimaatluiken en in het dak van de centrale ruimte bevinden zich grote dakluiken. Die combinatie zorgt voor natuurlijke ventilatie, maar is ook uitermate geschikt voor koele nachtventilatie.
Dit artikel is verschenen in Stedebouw en Architectuur 05/2019, thema Scholenbouw. Lees meer van Stedebouw en Architectuur in onze bibliotheek.

Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Gezonde en duurzame scholen: wie wordt de Smaakmaker 2025?
27 jun om 09:30 uur 3 minOp woensdag 5 november 2025 vindt de vijfde editie van het Duurzame & Gezonde Scholen Congres plaats. Een…
Modernisering onderwijsvastgoed moet radicaal anders
26 jun om 07:30 uurDe nood tot vernieuwing van onderwijshuisvesting is hoog. Te veel schoolgebouwen zijn gedateerd en ongezond.…
Geven we nog wel les in gezonde gebouwen?
11 jun om 09:00 uur 4 minDe nood wordt steeds hoger: geven we kinderen nog wel onderwijs in gezonde gebouwen? Het is één van de centrale…
Stimulansen voor gezonde schoolpleinen
10 jun om 07:30 uur 11 minIn opdracht van de gemeente Den Haag onderzocht Esther Vlasveld, adviseur gezonde leefomgeving bij GGD…
MVRDV neemt 'out of the box' wel heel letterlijk
6 jun om 07:30 uur 4 minMet een grote diversiteit aan uitkragende loggia's, erkers en hangende balkons tekent MVRDV voor een…
Kringloop Integratie Platform verlaagt kosten verduurzaming
26 mei om 07:30 uur 11 minKun je ruim 35.000 euro besparen door een woning slimmer te verduurzamen? Wel volgens transitiemaker Niels Rood…
Buurttransformatie: problemen oplossen met andere problemen
28 apr om 07:30 uur 17 minKom jij nog weleens een Warmtetransitievisie tegen? De rapporten zijn inmiddels weggestopt in bureauladen,…
Scholenbouw vraagt om samenwerking en standaardisatie
18 apr om 07:30 uur 10 minTijdens het seminar De leerling en leraar centraal, eind maart in de monumentale aula van het Libanon Lyceum (…
Reactie toevoegen