30 miljard voor de toekomst

Almere staat niet alleen. Overal in Nederland zijn in de jaren zeventig grote uitbreidingen en ‘groeikernen’ uit de grond gestampt. Hun schoolgebouwen zijn nu tussen de veertig en vijftig jaar oud en dus komt de vraag naar hun toekomst massaal aan de orde.
Dit is een landelijk probleem dat echter niet landelijk zichtbaar is, doordat de verantwoordelijkheid voor onderwijshuisvesting is gedecentraliseerd. Landelijk gaat het om zo’n 5.000 schoolgebouwen voor basis- en voortgezet onderwijs en om een bedrag van mogelijk 30 miljard euro. Ook dit grote bedrag is onzichtbaar vanwege de decentralisatie. Iedere gemeente denkt een uniek probleem te hebben.
Dat gebouwen ouder worden is natuurlijk niet echt een verrassing. Een gemeente kan hierop inspelen met anticiperend beleid, door geld te sparen of de aanpak van de scholen in de tijd te spreiden, maar de meeste gemeenten hanteren een financiële systematiek die minder ver vooruitkijkt. “We hadden er wellicht tien jaar geleden over kunnen nadenken, maar de gemeente heeft in die afgelopen periode alleen maar moeten bezuinigen”, zegt de Almeerse wethouder van onderwijs.
‘Scholenbouw is een spiegel van de beschaving. Zorg ervoor dat in die spiegel niet slechts eurotekens te zien zijn’
Wat zou ik Almere en vergelijkbare gemeenten adviseren? Zorg dat de aanpak niet wordt overheerst door het geld. Gezien de grote bedragen is een eenzijdige financiële benadering een levensgrote valkuil. Vergeet niet dat een school veel méér is dan een kostenplaatje. Scholenbouw is een spiegel van de beschaving. Zorg ervoor dat in die spiegel niet slechts eurotekens te zien zijn, maar bevlogenheid, pedagogische wijsheid, sociaal en historisch bewustzijn, liefde voor kinderen, liefde voor architectuur en schoonheid. Zorg ervoor dat we de volgende generaties een waardige, prettige en inspirerende omgeving bieden om in te leren en te leven.
Laat deze invalshoek concreet doorwerken in de aanpak en de (project)organisatie. Stel inhoudelijke doelen centraal (onderwijs, stedenbouw, duurzaamheid, vormgeving, erfgoed, groen, sport). Geef de afdeling vastgoed een dienende rol. Wees zuinig met wat je hebt. Sloop is, gezien klimaat en duurzaamheid, bijna niet meer te verantwoorden. Veel schoolgebouwen kunnen na hoogwaardige renovatie of transformatie nog decennialang volwaardig mee. Dan blijft niet alleen de school zelf, maar ook de historie van deze jonge steden behouden. Renovatie is ook substantieel goedkoper dan sloop en nieuwbouw.
Zie het bovenal als een eervolle opgave om voort te bouwen aan de stad en de samenleving. Laat scholenbouw geen hoofdpijndossier zijn, maar een prachtige kans om te werken aan een hoopvolle toekomst.
Wilma Kempinga is oprichter en drijvende kracht achter het ideële bureau Mevrouw Meijer en Expert Scholenbouw bij Stedebouw en Architectuur. Mevrouw Meijer bevordert de kennis en het maatschappelijk bewustzijn van het belang van goede schoolarchitectuur. Mevrouw Meijer doet dit door middel van onderzoek, opinievorming en overdracht.
Bezoek een presentatie van Wilma Kempinga tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op 10 november én tijdens de Inspiratiedag Renovatie op 2 december.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Gezonde en duurzame scholen: wie wordt de Smaakmaker 2025?
27 jun om 09:30 uur 3 minOp woensdag 5 november 2025 vindt de vijfde editie van het Duurzame & Gezonde Scholen Congres plaats. Een…
Modernisering onderwijsvastgoed moet radicaal anders
26 jun om 07:30 uurDe nood tot vernieuwing van onderwijshuisvesting is hoog. Te veel schoolgebouwen zijn gedateerd en ongezond.…
Geven we nog wel les in gezonde gebouwen?
11 jun om 09:00 uur 4 minDe nood wordt steeds hoger: geven we kinderen nog wel onderwijs in gezonde gebouwen? Het is één van de centrale…
Stimulansen voor gezonde schoolpleinen
10 jun om 07:30 uur 11 minIn opdracht van de gemeente Den Haag onderzocht Esther Vlasveld, adviseur gezonde leefomgeving bij GGD…
Scholenbouw vraagt om samenwerking en standaardisatie
18 apr om 07:30 uur 10 minTijdens het seminar De leerling en leraar centraal, eind maart in de monumentale aula van het Libanon Lyceum (…
Transformatie van stedelijke rafelrandjes
16 apr om 07:30 uur 8 minDe nieuwe Stedebouw & Architectuur is uit! Met een fraaie uitwerking van het thema Transformatie &…
Innovatiesubsidie beschikbaar voor onderwijsvastgoed
14 apr om 09:00 uur 4 minMet het nieuwe Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting verbeter je het leerrendement en verlaag je het…
‘Een gebouw moet iets teruggeven aan buurt en bewoners’
20 mrt om 07:30 uurAls architect bestudeert Ianthe Mantingh eerst de samenleving zelf om uiteindelijk sterke buurten te gaan…
Reactie toevoegen