Leren van Vlaanderen
Auteur: Wilma Kempinga
Neem nu het Rotterdamse bureau Korteknie Stuhlmacher. Het voltooide vorig jaar Het Predikheren in Mechelen, een prachtige transformatie van klooster tot openbare bibliotheek. Het werkt nu aan de renovatie, transformatie en nieuwbouw van een groot onderwijscomplex voor technische en creatieve vakken, Cadix, op het Eilandje in Antwerpen. Eerder ontwierp het bureau twee Vlaamse basisscholen. Natuurlijk, bureaus als Korteknie Stuhlmacher werken ook in Nederland, maar in België kunnen ze een ontwerpkwaliteit realiseren die hier vrijwel uitgesloten is. Hoe kan dat?
De verklaring ligt in de condities waaronder ze moeten werken. Gek genoeg zijn die in de basis in beide landen gelijk: de Europese aanbestedingsregels. Alleen worden ze radicaal anders toegepast. In Nederland is de uitwerking van de aanbestedingsregels toevertrouwd aan juristen, bureaucraten en andere procestijgers. Het resultaat is een bureaucratie waarin het eigen karakter van de architectuur gemakkelijk vermalen raakt. De overheersende drijfveer is risicomijding en angst voor verrassing, die leidt tot wantrouwen jegens de vormende kracht van de architectuur.
In Vlaanderen is voor publieke projecten een andere weg gekozen, namelijk die van de Open Oproep. De Vlaams Bouwmeester publiceert halfjaarlijks een reeks (semi)publieke opdrachten waarop binnen- en buitenlandse bureaus kunnen inschrijven. In de selectie zijn architectonische kwaliteit en inhoudelijke motivatie zwaarwegende criteria. De gekozen architecten dragen een brede verantwoordelijkheid voor het project en kunnen in ruil hun ontwerpkracht en inventiviteit bewijzen.
Toen Vlaanderen in 1999 de Open Oproep introduceerde, was Nederland met zijn enerverend architectuurklimaat nog een lichtend voorbeeld. Nu zijn de verhoudingen omgekeerd. De concrete gevolgen vallen scherp op als je ze bij één gebouwtype onderzoekt, bijvoorbeeld het schoolgebouw.
Voor het nieuwste Architectuurboek Vlaanderen bezocht ik vier recente nieuwe scholen. Stuk voor stuk zijn het ingetogen gebouwen, eenvoudig in hun materiaalgebruik, ruimtelijk en architectonisch zeer overtuigend. Ze vormen een verfrissend contrast met de doorsnee Nederlandse nieuwbouwschool, die te vaak op een schoenendoos lijkt doordat lage energielasten prioriteit hadden boven aangename en inspirerende lesruimten.
Architectuur kan opbloeien als ze vertrouwen krijgt, niet als ze uit wantrouwen wordt gekneveld. Dat kan Nederland nu van Vlaanderen leren. Meteen de hele Nederlandse interpretatie van de Europese aanbesteding overhoopgooien, is misschien te veel gevraagd. Laten we overzichtelijk beginnen door voorlopig voor één specifieke ontwerpopgave de Open Oproep-methode in te voeren.
En welk gebouwtype komt hiervoor meer in aanmerking dan dat even waardevolle als alledaagse, bij uitstek maatschappelijke type van het schoolgebouw?
Reageren?
wk@mevrouwmeijer.nu
mevrouwmeijer.nu
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Ruimtelijke kwaliteit realiseren die niet vanzelfsprekend is
22 nov 2023Hij zit nog na te genieten tegenover ons. Raymond van Sabben, de architect die een dag eerder zijn creatie, de…
Uniek onderwijsgebouw via concurrentiegerichte dialoog
20 nov 2023Op de campus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam verrees eind vorig jaar het Langeveldgebouw. De creatie…
Optimaal binnenklimaat in flexibel en circulair kindcentrum
16 nov 2023Leeuwarden is een prachtig kindcentrum rijker: IKC Middelsee. Het deze zomer opgeleverde gebouw is ontworpen…
Duurzame verlichting levert besparing op voor ROC Mondriaan
15 nov 2023Wat doe je als je bouwbudget bijna op is en er voor de buitenverlichting nog een forse offerte arriveert? Dan…
De samenwerking moet al in het inkoopproces gestalte krijgen
14 nov 2023Ondanks een niet optimale wettelijke druk om duurzaam en circulair te bouwen, is er veel mogelijk. Dat betoogt…
Van ambitieus schoolplan naar ontmoetingsgericht schoolplein
13 nov 2023Hoe kun je met een kleurrijk ontwerp van een schoolplein ontmoetingen faciliteren en scholieren in hun…
Themanummer Scholenbouw: veel variaties voor realisatie
9 nov 2023In ons themanummer Scholenbouw duiken we diep in de realisatie van schoolgebouwen. Van nieuwe business cases…
Schoolplein is het ondergeschoven kindje
30 okt 2023Bijna alle kinderen in Nederland gaan naar school. Daarmee is de school, met het schoolplein, een vertrouwde…
Reactie toevoegen