Het Nieuwe Bouwen

Het concept is simpel. Niet bouwen volgens een blauwdruk en wijken volstampen met uniforme woningen. Maar uitgaan van een organische groei waarin de stad zich geleidelijk ontwikkelt langs lijnen uitgezet door burgers. Homeruskwartier in Almere groeit op die manier en is een leerstuk voor de rest van het land. Veel gemeentes kijken nieuwsgierig naar Almere, en naar andere koplopers in collectief particulier opdrachtgeverschap (onder meer Enschede, Noord-Brabant). Door de crisis zien gemeenten hun inkomsten uit gronduitgifte verdampen, en opknippen in vrije kavels biedt een uitweg. Maar de winst zit niet alleen bij gemeenten die hun inkomsten op willen krikken: collectief zelfbouwen is goedkoper, bewoners kunnen eindelijk hun droomwoning verwezenlijken, en de wijk wordt aantrekkelijker omdat bewoners bereid zijn te investeren in de woonomgeving. In de bestaande bouw, waar particulier initiatief, al dan niet in collectief verband, ook aan de orde is, zorgt de ambitie van bewoners om ook iets van hun woonomgeving ‘te maken’ tot bijzondere oplossingen. Rotterdam nam hier het voortouw. In een probleemwijk startte de gemeente het project Dichterlijke Vrijheid. Een rij woningen, het Wallis Blok, werd in handen gegeven van burgers. De woningen kregen ze voor een habbekrats, maar wel met de verplichting om het interieur op te knappen (casco deed de gemeente). Die Rotterdamse kluswoningen waren zo’n succes dat het concept – naar locatie gespecificeerd – ook elders in het land opgeld doet. In het expertpanel van Stedebouw & Architectuur over burgerinitiatieven in de woningbouw (een synopsis opent deze editie, het volledige verslag vindt u op www.stedebouwarchitectuur.nl) vertellen An Huitzing en Ineke Hulshof, beiden nauw betrokken bij de Klushuizen in Rotterdam, hoezeer de woonomgeving baat heeft bij de inbreng van de nieuwe bewoners. Huitzing: “Voor de koper is het voordeel dat je goedkoper uit bent en een woning krijgt die aansluit bij je woonwensen.” En, met een sneer naar de oude bouweconomie zegt Huitzing: “De meerderheid van de kluswoningen die in Rotterdam verbouwd zijn door klussers, zijn prachtige woningen geworden met originele oplossingen voor dakterrassen, keukens, badkamers. Een ontwikkelaar verzint dat niet en als hij het verzint wordt het onbetaalbaar.”