3D IMRO en de omgevingsvergunning

Dat staat niet op zichzelf, tot ergernis van ontwerpers en bouwers die meer en slimmer BIMmen. De vraag dringt zich op: waarom doet de overheid alles nog in 2D? Het opmaken van 2D-tekeningen is tijdrovend en foutgevoelig. Stel je voor dat we een bestemmingsplan met 3D-informatie kunnen gebruiken en er direct onze 3D-modellen kunnen terugplaatsen voor een bouwaanvraag - en daarmee direct het model bijwerken. Digitaaltechnisch is een 3D Informatie Model Ruimtelijke Ordening (IMRO) goed mogelijk. En omdat het efficiënter werkt, komt zo'n Planologisch Informatie Model er ook wel. Maar vooralsnog gaat dat proces traag – zie bijvoorbeeld de hiervoor genoemde casus in Nieuwegein. En dat terwijl door de nieuwe Omgevingswet snelheid geboden is.

Hobbels

Ruud Veenhof, van het bureau Rho adviseurs voor de leefomgeving, is betrokken bij de totstandkoming van de nieuwe Omgevingswet en het Digitaal Stelsel Omgevingswet dat hierbij hoort. ”Het is een mega-operatie om van 26 wetten naar 1 Omgevingswet te komen. 5.000 wetsartikelen moeten teruggebracht worden naar 350. Dat staat gepland voor 2019. Het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) wordt daarna pas uitgerold, de oplevering staat gepland voor 2024,” aldus Veenhof. Hoe het DSO eruit gaat zien, is nog onduidelijk. Er is al wel een doelarchitectuur geformuleerd, maar nog geen programma van eisen. Hoe het eruit moet gaan zien? Een online platform voor belanghebbenden, initiatiefnemers en bevoegd gezag, een mix van ruimtelijkeplannen.nl en het Omgevingsloket online (OLO). Maar in de plannen tot nu toe is nog weinig sprake van een 3D-omgeving: “Zo blijft een op het eerste gezicht grote verandering als het werken met 3D-kaarten beperkt tot het verstrekken van 3D-informatieproducten en tonen van 3D-kaartbeelden in gebruikerstoepassingen.” 

Een van de problemen die de transitie vertragen, hangt samen met het verschil tussen bouwkundige informatiemodellen en geologische informatiesystemen: BIM versus GIS. Het klinkt eenvoudig, maar hoe plaats je een 3D-gebouwontwerp op exact de juiste plek in GIS? Abdoulaye Diakité, PostDoc bij de vakgroep 3D geo-information, concentreert zich onder andere op de manieren om BIM en GIS data te structureren, zodat die uitwisselbaar zijn. Het verschil in de wiskundige beschrijving van geometrie zit in het beschrijven van een solid of een surface. Aan een solid kunnen eigenschappen worden toegekend die voor een bouwer noodzakelijk zijn, maar voor een plantoetser niet. De vraag is nu: welke informatie is in welke omgeving voor wie op welk moment nodig?

Oplossing in de infrastructuur

In de infrastructuur weten ze wel raad met zo'n vraag. Daar is een georganiseerde aanpak al standaard. Systems Engineering voor eisenmanagement is daarvan een voorbeeld. Volgens Christian Otter, van Geonius, is de systematische aanpak in de infrastructuur een gevolg van dichte bekabeling van de ondergrond. Geonius gebruikt een integraal toegankelijk commercieel software platform om objecten te visualiseren vanuit verschillende bronnen en ontwerppakketten. Deze intermediair leest zowel BIM- als GIS-formats. Waar conversie nodig is, programmeert Otter mappings die uitwisseling mogelijk maken. Deze werkwijze levert het bewijs, juist ook voor lokale overheden, dat een oplossing (en daarmee de transitie naar 3D) technisch goed mogelijk is.

Markt aan zet

Voor de verdere ontwikkelingen naar 3D zijn vooral marktpartijen aan zet. Die ruimte wordt ook geboden in de DSO doelarchitectuur. Daarin staat dat het stelsel open moet zijn: “Open betekent dat het digitaal stelsel waar dat kan en mag functionaliteiten, content en gegevens vrij beschikbaar stelt. Derden zoals softwareontwikkelaars hoeven zich daardoor minder bezig te houden met het verzamelen van content en gegevens en kunnen zich meer richten op het leveren van toegevoegde waarde.” Dat kan goed uitpakken, zoals in Nieuwegein bleek. Want de behandeling van de aanvraag in Nieuwegein is uiteindelijk succesvol digitaal verlopen. Maar niet in 3D! Omdat de systemen van de ambtenaren het model niet konden behandelen. Het is gelukt met behulp van lichtgewicht 2D-extracten uit BIM, bekeken met een gratis beschikbare viewer. Maar wel door een commercieel bedrijf ontwikkeld. 

Meer informatie

Deze tekst is gebaseerd op een Booosting themabijeenkomst over dit onderwerp op 30 maart jl. Zie ook: sm-a.nl en booosting.nl

Dit artikel is gepubliceerd in Stedebouw & Architectuur, thema Duuzaam Bouwen 2017. Heeft u een lidmaatschap bij ons, dan kunt u deze editie in zijn geheel gratis downloaden in onze bibliotheek.
Liever een fysiek exemplaar? Bestel hem los na via onze klantenservice voor € 25,- (excl. BTW en verzendkosten).

Auteur: Pim Marsman, architect en eigenaar van studiomarsman en tevens penningmeester van stichting Booosting, een platform van koplopers in innovatie.