Omslag in architectuurpraxis: verbreding van activiteiten

woensdag 5 juni 2019
timer 4 min
De koffie is heerlijk! Aan tafel in een vergadercocon diep in de krochten van BlueCity, het voormalig Tropicana zwembad in Rotterdam. Jan Jongert bedient de espressomachine. “Komt uit de bar van het zwembad. Was weggezet in het magazijn. Bij ons krijgt die machine een tweede leven.” Ziedaar in a nutshell de filosofie van Superuse Studios, het bureau dat Jongert met Césare Peeren twintig jaar geleden heeft opgericht.

Auteur: Wijnand Beemster 


Superuse Studios, toen nog 2012 Architecten, maakte snel naam met circulariteitsprojecten avant la lettre. Zoals de barmet het omhulsel van Miele wasmachines in de entree van Faculteit Bouwkunde TU Delft, en Villa Welpeloo in Enschede waarbij lokale materialen van lokale industrie en sloop opnieuwzijn verwerkt. Naast dit type projecten reeg het bureau vooral de afgelopen jaren een reeks van bedrijven aaneen, spin-offs, gerelateerd aan circulariteit. En daarnaast veel projecten, ook over de grens, tot in China waar Superuse Studios sinds drie jaar een eigen vestiging heeft. “We groeien als kool”,zegt Jongert terwijl hij een verse espresso op de circulaire vergadertafel zet.

De Omslag 

Dat Jongert en Peeren indertijd circulariteit omarmden had te maken met onvrede. De twee studenten bouwkunde vonden het curriculum op de Faculteit Bouwkunde maar niks. In de jaren negentig van de vorige eeuw was het architectuuronderwijs in Delft versmald tot een paar thema’s. Ruimtelijkheid, vormgeving en materialen– als je dat goed in de vingers had was het oké. Jongert spreekt van ‘kaalslag van het architectenvak. Het curriculum boog mee met ontwikkelingen in de markt 


Jongert:
Architecten mochten meepraten over esthetica: hoe ziet de gevel er uit? Een groot deel van de andere aspecten die bij ontwerpen en bouwen komen kijken, speelden niet langer mee. Die verengde blik drukte een stempel op het architectuuronderwijs. Onder leiding van Carel Weeberbeperkte het onderwijs zich tot een rationele, mechanische studie die niet de breedte van het vak opzocht. En juist daar, in de breedte, lag de interesse van de twee studenten. 


Om school te maken begonnen ze op de universiteit het tijdschrift De Omslag
, een open source blad. De titel verwees enerzijds naar de open te vullen kaft, maar was ook een knipoog naar Wendingen. Iedereen kon er zijn ideeën in kwijt. In dat tijdschrift promootten ze hun visie op de bredere context van het vak. Ze besteedden onder andere aandacht aanverschillende benaderingen van het ontwerpproces en het belang van lokale context zoals de toe te passen materialen. Dat laatste trokken ze door naar hun andere (uitgeef)activiteiten. Jongert herinnert zich een editie waarvoor ze gebruikmaakten van overschotten van een ABN-AMRO jaarverslag. De Omslag haalde veertig nummers, niet gek voor een zolderkamerinitiatief.

European Architecture Students Assembly 

Een andere belangrijke voedingsbodem was, nog in hun studententijd, de jaarlijkse meeting van European Architecture Students Assembly(EASA). Zo’n 400 studenten ontmoetten elkaar en werkten samen aan de maatschappelijke betekenis van het vak. Peeren en Jongert raakten gefascineerd door EASA, waarbij werken met alleen dat wat lokaal voorhanden was het uitgangspunt vormde. De twee studenten hadden hun omslag te pakken. De architectenpraxis moest de overstap maken naareen circulaire economie. De Omslag kwam ermee vol te staan. 


I
ntussen hadden ze ook een project te pakken waarmee ze hun ideeën konden verwezenlijken. Ze woonden in kraakpanden in de Rotterdamse Gerard Scholtenstraat. Sloop dreigde, maar Peeren en Jongert kwamen met een plan om de woningen in eigen beheer op te knappen. De gemeente gaf 40 bewoners van 18 slooppanden toestemming om gedurende 15 jaar de woningen te gebruiken. Dat was in 1997, in 2012 zou het contract aflopen. Dat ijkpunt in de tijd is terug te vinden in de bureaunaam: 2012 Architecten.  


Z
even jaar na het verstrijken van de contractduur woont Jongert nog steeds in dezelfde woning. We hebben met zo’n 40 bewoners een collectief gevormd dat de woningen opknapte, beheerde en in 2012 de woningen ook aankocht voor tweemaal de grondprijs. Om de aankoop te financieren sloten we een collectieve hypotheek af, waardoor ook minder draagkrachtige bewoners binnenboord bleven.”  


Met dit project
lieten Peeren en Jongert zien wat ze met verbreding bedoelden. Architectuur gaat om meer dan alleen het vormgeven van een gebouw: initiëren, ondernemen,ontwikkelen, bouwen, beheren, financieren. Het hoort er allemaal bij. 


Dit is een deel van een artikel dat is verschenen in Stedebouw en Architectuur 02/2019. Lees het hele artikel in de bibliotheek

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Omslag in architectuurpraxis: verbreding van activiteiten

Villa Welpeloo, Enschede (2005-2007) Deze villa is ontworpen met zoveel mogelijk gebruik van restmaterialen. Foto: Allard van der Hoek

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Bouwiconen: Jimmy van der Aa trapt af met Peter Zumthor

27 mrt om 07:30 uur

In onze nieuwe rubriek Bouwiconen vragen we een Nederlandse architect naar het werk dat hem of haar veel…

Lees verder »
descriptionArtikel

Symposium over de kansen voor waterrijk bouwen

29 feb om 07:30 uur

Tijdens het symposium Building the Future, op maandag 18 maart in Zwolle, wordt ingegaan op stedenbouwkundige…

Lees verder »
descriptionArtikel

Kunstmatig versus kunstzinnig

19 feb om 15:30 uur

De afbeelding bij dit webartikel was te mooi om te laten liggen als cover van onze Innovatiecatalogus 2024 (…

Lees verder »
descriptionArtikel

Kunstmatige intelligentie bedreiging voor architect?

9 feb om 07:30 uur

Als redactie kunnen we niet meer heen om kunstmatige intelligentie (AI), maar hoe zit dat in de bouwwereld?…

Lees verder »
descriptionArtikel

Superslimme energie interface motiveert gebruiker

5 feb om 07:30 uur

Equi is Latijns voor ‘gelijk’. Wie deze productnaam googlet, komt terecht bij een bouwstofzuiger. Als je verder…

Lees verder »
descriptionArtikel

Top-10 innovaties die het gaan maken in 2024

1 feb om 11:30 uur

Als transitiemaker bij Squarewise en innovatiecoach bij TKI Urban Energy is Niels Rood dagelijks met innovaties…

Lees verder »
descriptionArtikel

Innovatiecatalogus: Nieuwe bouwcultuur & bouwen zonder CO2

10 jan om 11:00 uur

In de jaarlijkse Innovatiecatalogus 2024 van Stedebouw & Architectuur kijken we traditioneel naar de…

Lees verder »
descriptionArtikel

3D-geprinte ode aan iconische Amsterdamse grachtenbrug

15 dec 2023

Na een pitch met drie ontwerpers was het kunstenaar Street Art Frankey die een opmerkelijke verbinding ontwierp…

Lees verder »