Panorama Nederland: een optimistische visie anno 2050

dinsdag 4 juni 2019
timer 6 min
Het College van Rijksadviseurs (CRa) trekt met Panorama Nederland het land door. Het 360 graden rondom beeld van acht meter doorsnede (vergelijkbaar met Panorama Mesdag) geeft een ruimtelijk inkijkje in de toekomst van Nederland anno 2050.

Dit panorama laat zien hoe de grote maatschappelijke vraagstukken van nu aanleiding kunnen zijn voor structurele verbeteringen in de ruimtelijke inrichting van Nederland. Rijksbouwmeester Floris Alkemade schetst een optimistisch toekomstbeeld. 


Floris Alkemade
met Rijksadviseurs voor de fysieke leefomgeving Berno Strootman en Daan Zandbelt initiatiefnemers van Panorama Nederland trekt een vergelijking met het optimisme uit de Wederopbouwperiode. “Die periode kenmerkte zich door een aansprekende cultuur van verandering en groot optimisme, een periode waarin met de inzet van de beste krachten een nieuwe maatschappij werd opgebouwd. Het toont dat optimisme en verlangen een krachtige motor zijn voor verandering. 


In gesprek met Stedebouw & Architectuur zegt Alkemade over het waarom van Panorama Nederland: “Onze generatie staat voor grote vraagstukken: energietransitie,
de bouw van 1 miljoen woningen, klimaatverandering, het verduurzamen van de landbouw, sociale segregatie, vergrijzende samenleving, grondstoffenproblematiek. Stuk voor stuk kwesties met een grote impact op ons landschap en levensstijl.  

 

In Panorama Nederland tonen we de ruimtelijke impact van deze vraagstukken, we laten zien hoe ons landschap erdoor verandert. Maar ook verbeelden we hoe een meer integrale benadering van die vraagstukken een krachtige motor kan zijn voor structurele verbeteringen in de ruimtelijk inrichting van ons land.  


Wat is bijvoorbeeld de impact van 1 miljoen woningen erbij als we ons daarbij allereerst op bestaand bebouwd gebied richten, wat zijn de effecten van hernieuwbare energie, hoe kunnen we beter omgaan met de industriële landbouw en intensieve veeteelt in het boerenlandschap. In de lastigste vraagstukken schuilt telkens een sterke motor waarmee je kunt
aansturen op een beter land.” 

Veranderingen 

Panorama Nederland toont een herkenbaar beeld, maar wel van een Nederland dattotaal anders functioneert. “Nederland zoals we het nu kennen is de resultante van een continue reeks van veranderingen. Maar de intensiteit ervan verschilt, zegt Alkemade. “We moeten op allerlei terreinen echt fundamenteel anders gaan werken.”  


De veranderingen waar we nu voor staan roepen veel vragen op, er is altijd weerstand als niet duidelijk wordt waar we op aansturen, hoe we de lasten verdelen, vervolgt de Rijksbouwmeester. “Doemscenario’s en pessimisme domineren maar al te vaak het debat
rondom maatschappelijke vraagstukken. Met een duidelijk en positief toekomstbeeld voor ogen zien wij juist heel veel kansen om een beter land te maken. 


De vraagstukken zijn urgent en vaak is urgentie een excuus om een lagere ruimtelijke kwaliteit te accepteren. Maar als we slim handelen en de juiste ontwerpkracht inzetten kunnen we vanuit die urgentie juistenorme positieve stappen zetten en veel verder gaan dan bijvoorbeeld het Parijse Klimaatakkoord. 


We zijn welvarend, goed opgeleid en goed georganiseerd, goedbeschouwd verkerenwe in een betere positie dan ooit om fundamentele kennis op dit gebied te ontwikkelen. En daar heeft de economie ook baat bij. Kennis, producten en technieken die we ontwikkelen om het Nederlandse landschap beter te maken kunnen de export een enorme boost geven – vergelijkbaar met de zeer succesvolle en wereldwijde export van onze waterexpertise.”

Regionale aansturing 

In Panorama Nederland worden vraagstukken integraal benaderd, aangestuurd vanuit de regio’s. “Een integrale visie en hoe domeinen of thema’smet elkaar samenhangen zijn van belang. Als je opgaven breder en in samenhang aanpakt, vanuit het hanteerbare schaalniveau van de regio’s,kun je versnellen en zaken intelligenter uitvoeren, en je bespaart geld. Je deelt met elkaar, niet alleen inhoudelijk maar ook financieel.”  


De regio’s zijn volgens Alkemade prima gremia om de veranderingen te bewerkstelligen. “Allerlei organisaties komen er samen, provincie, waterschappen, belangenorganisaties. De regio is het schaalniveau waar grote abstracte opgavenconcreet worden. Elke regio heeft zijn eigen opgaven en eigen identiteit. Door het zwaartepunt te verleggen naar de regio kan de eigen identiteit worden versterkt. Dit bevordert de landschappelijke variëteit van Nederland.”

Vier domeinen 

Panorama Nederland maakt onderscheid in vier domeinen:  

  • wateropgave (water verbindt ons) 

  • landelijk gebied (een rijk boerenland) 

  • verstedelijking en mobiliteit (meer tijd voor elkaar) 

  • energietransitie (nieuwe energie) 

Per regio zal de dominantie of relevantie van deze domeinen verschillen. Op het platteland van Nederland is verstedelijking een minder urgent domein. Iedere regio legt zo zijn eigen accenten. Maar integraliteit blijft het uitgangspunt, zegt Alkemade. “Je kunt sociaal-maatschappelijke vraagstukken niet los zien van ruimtelijke vraagstukken. Het is een samenwerkend systeem. Neem het domein van het landelijk gebied. Boeren bepalen in belangrijke mate het landschap, maar die zitten in de klem van de banken. Hoge productie tegen lage prijzen, dat model heeft zijn grenzen bereikt. 


Panorama Nederland stelt een New Deal met de boeren voor. Het duurzame boerenbedrijf ontvangt extra inkomsten door het uitoefenen van natuurbeheer- en andere maatschappelijke taken. Als we het platteland willen verduurzamen vraagt dat niet alleen andere keuzes van onze boeren, maar ook van onze burgers. En van de planologen, want hoe voorkomen we dat die 1 miljoen woningen in de buitengebieden terecht komen. Nieuwe woningen moeten vooral in bestaande steden worden gebouwd en niet in slaapsteden op flinke afstand van het werk. Het leven wordt leuker als mensen dichter bij hun werk wonen en onze steden een grotere variëteit aan woontypologieënbieden.”

Ontwerpprijsvraag Panorama Lokaal 

Dat de domeinen nauw met elkaar zijn verweven, onderstreept CRa met de ontwerpprijsvraag Panorama Lokaal. “De bedoeling van deze prijsvraag is om het weidse toekomstperspectief te koppelen aan het hier en nu, en in concrete projecten de verbinding tussen platteland en stad te versterken. Centraal staan de vragen: Hoe geef je woonwijken in de stedelijke buitenranden een positieve impuls, hoe kun je de beste verbinding maken, welke coalities zijn kansrijk? Gemeenten, met minimaal een woningcorporatie en een vertegenwoordiger van bewoners, kunnen zich inschrijven met een concreet gebied. 


In de tweede ronde worden geselecteerde inzendingen bezocht om de vraagstelling in overleg aan te scherpen waarna de gebieden gekoppeld worden aan ontwerpers die zich daarvoor kunnen inschrijven. Ook voor deze prijsvraag geldt: neem Panorama Nederland als uitgangspunt inclusief samenwerking en integraliteit, en vertaal dat naar de lokale schaal. Met dit initiatief willen we in praktijk laten zien wat Panorama Nederland beoogt:een optimistisch en aantrekkelijk toekomstbeeld dat inspireert om de ruimtelijke inrichting van Nederland te verbeteren.” 


Dit artikel is verschenen in Stedebouw en Architectuur 02/2019. Lees meer van Stedebouw en Architectuur in onze bibliotheek


Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Panorama Nederland: een optimistische visie anno 2050

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Symposium over de kansen voor waterrijk bouwen

29 feb om 07:30 uur

Tijdens het symposium Building the Future, op maandag 18 maart in Zwolle, wordt ingegaan op stedenbouwkundige…

Lees verder »
descriptionArtikel

Kunstmatig versus kunstzinnig

19 feb om 15:30 uur

De afbeelding bij dit webartikel was te mooi om te laten liggen als cover van onze Innovatiecatalogus 2024 (…

Lees verder »
descriptionArtikel

Kunstmatige intelligentie bedreiging voor architect?

9 feb om 07:30 uur

Als redactie kunnen we niet meer heen om kunstmatige intelligentie (AI), maar hoe zit dat in de bouwwereld?…

Lees verder »
descriptionArtikel

Superslimme energie interface motiveert gebruiker

5 feb om 07:30 uur

Equi is Latijns voor ‘gelijk’. Wie deze productnaam googlet, komt terecht bij een bouwstofzuiger. Als je verder…

Lees verder »
descriptionArtikel

Top-10 innovaties die het gaan maken in 2024

1 feb om 11:30 uur

Als transitiemaker bij Squarewise en innovatiecoach bij TKI Urban Energy is Niels Rood dagelijks met innovaties…

Lees verder »
descriptionArtikel

Innovatiecatalogus: Nieuwe bouwcultuur & bouwen zonder CO2

10 jan om 11:00 uur

In de jaarlijkse Innovatiecatalogus 2024 van Stedebouw & Architectuur kijken we traditioneel naar de…

Lees verder »
descriptionArtikel

3D-geprinte ode aan iconische Amsterdamse grachtenbrug

15 dec 2023

Na een pitch met drie ontwerpers was het kunstenaar Street Art Frankey die een opmerkelijke verbinding ontwierp…

Lees verder »
descriptionArtikel

Helft werknemers architectenbranche maakt zich weleens zorgen over pensioen

3 jul 2023
56 procent van de Nederlanders werkzaam in de architectenbranche maakt zich weleens zorgen over zijn of haar…
Lees verder »